Farklı yaş gruplarındaki bireylerde detraining etkilerinin incelenmesi

Abstract

Araştırmalar, egzersiz ve spor programıyla kazanılan yararların, antrenman sıklık ve yoğunluğundan çok, süreklilik ve düzenlilik özelliklerine bağlı olduğunu vurgulamaktadır. Bu çalışma; iki farklı yaş grubunda yer alan yaşlı bireylerde, detraining dönemin, fonksiyonel fiziksel uygunluk parametrelerine etkisini araştırmak üzere planlanmıştır. Araştırmaya; Antalya Huzurevinde yaşayan, bilişsel işlev puanı 20, mobilite puanı 14 ve fiziksel aktivite puanı 15 üzerinde olan, aerobik/kuvvet antrenmanına ve fonksiyonel fiziksel uygunluk testlerine katılmasında sağlık yönünden engeli olmayan, günlük yaşam aktivitelerinde bağımsız, 21 yaşlı birey (17 erkek, 4 bayan) gönüllü olarak katılmıştır. Bireylere, antropometrik ölçümler ve fonksiyonel fiziksel uygunluk testleri(30 sn. süreyle sandalyeye oturup kalkma, kol bükme, 6 dakika yürüme, sandalyede otur-eriş, sırt kaşıma, çeviklik/dinamik denge testi) yapılmıştır. Antrenman öncesi alınan ölçümler, 9 haftalık antrenman bitiminde ve detraining dönemin 2. 4. ve 6. haftalarında tekrarlanmıştır. Birim antrenmanda, 10 dak. ısınma, 20-30 dak. aerobik yürüme (Max KAS%50-80) ve 10 istasyondan oluşan 35 dak. circuit kuvvet çalışması ve 10 dakika soğuma dönemi yer almıştır. Denekler, genç yaşlı(60-73 yaş) ve yaşlı(74 yaş ve üzeri) olmak üzere iki gruba ayrılmış ve veriler SPSS 9.05 uyumlu programda, MANN WHITNEY U ve WİLCOXON Testi kullanılarak çözümlenmiştir(p<0,05). Genç yaşlı grupta, yaş ortalaması 67±4 yıl olan, 8 erkek, 4 bayan; 74-85 yaş grubunda yaş ortalaması 80±4 yıl olan 9 erkek yer almıştır. Antrenman sonrası iki grup arasında, genç yaşlı grup lehine aerobik dayanıklılık, sağ bacak, sol bacak ve sol omuz esneklik değerleri arasında fark olduğu görülmüştür(p<0.05). iki yaş grubu arasında detraining dönemin 2. ve 4. haftasında çeviklik, aerobik dayanıklılık, sağ bacak, sol bacak, sol omuz esnekliğinin farklı olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Detraining döneminin 2. haftasında genç yaşlı grupta bacak ve kol kuvveti, çeviklik, sol bacak esnekliği, aerobik dayanıklılık; yaşlı grupta ise bacak kuvveti ve çeviklikte azalma, vücut ağırlığında artma anlamlı olduğu belirlenmiştir(p<0.05). Dört haftalık detrainingde, her iki grupta da bacak ve kol kuvveti, esneklik, çeviklik, aerobik dayanıklılıkta azalma ve yaşlı grupta vücut ağırlığında artmanın anlamlı düzeyde olduğu görülmüştür(p<0.05). Altı haftalık detrainingde, genç yaşlı grupta çeviklik, bacak kuvveti, esneklik, aerobik dayanıklılıkta azalma, vücut ağırlığı ve BKİ'de artma, yaşlı grupta ise çeviklik, bacak kuvveti, esneklik, aerobik dayanıklılıkta azalma ve bel kalça oranında artma olmuştur(p<0.05). Genç yaşlı grupta detraining dönemi sonunda, antrenman öncesi döneme göre çeviklik, bacak-kol kuvveti ve aerobik dayanıklılık; yaşlı grupta çeviklik, bacak kuvveti ve alt ekstremite esneklik değerlerinin hala yüksek ve %yağ değerinin düşük olduğu saptanmıştır. Sonuçta; 6 haftalık detraining dönemin genç yaşlı grupta ağırlık, BKİ, %yağ, bel/kalça oranı, alt ve üst ekstremite esneklik özelliklerini; yaşlı grupta ise ağırlık, BKİ, bel/kalça oranı, kol kuvveti, aerobik dayanıklılık ve üst ekstremite esneklik özelliklerini olumsuz etkilediği ve antrenmanla sağlanan kazancın kaybedildiği görülmüştür.