Ortaokul öğrencilerinin matematiğe ilişkin başarı duyguları, motivasyonları ve öz düzenleme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin matematiğe ilişkin başarı duyguları, motivasyonları ve öz düzenleme stratejileri arasındaki ilişkiyi incelemek, çeşitli değişkenler aracılığıyla varsa farklılıkları belirlemek ve olumlu duygular ile içsel motivasyonun biliş üstü öz düzenleme üzerindeki etkisini belirlemektir. Araştırmanın örneklemini Akdeniz Bölgesi'ndeki bir ilin 16 farklı devlet ortaokulunda öğrenim gören 1713 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak öğrencilerin matematiğe ilişkin başarı duygularını belirleyebilmek için Peixoto ve diğerleri (2015) tarafından geliştirilen Alpaslan ve Ulubey (2019) tarafından ölçeğin kısa form halini vererek uyarladıkları "Başarı Duygu Ölçeği", matematiğe ilişkin motivasyon ve öz düzenleme stratejilerini belirlemek için Pintrich ve diğerleri (1991) tarafından geliştirilen Aktan (2012) tarafından son hali verilen "Matematik Motivasyon Ölçeği" ve "Öz Düzenleyici Öğrenme Stratejileri Ölçeği" kullanılmıştır. Verilerin analizinde başarı duygusu, motivasyon ve öz düzenleme stratejilerinin düzeyini belirlemek için ölçek puanlarına ait betimleyici istatistikler kullanılmıştır. Çalışmadaki değişkenlerin cinsiyet açısından farklılıkları belirlemek için t- Testi, sınıf düzeyi, eğitim bölgeleri, anne-baba öğrenim durumu ve anne-baba meslek grupları açısından farklılıklarını belirlemek için ANOVA testi, değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek için Pearson Korelasyon Analizi uygulanmıştır. Ayrıca öğrencilerin matematiğe ilişkin olumlu duyguların ve içsel motivasyonun biliş üstü öz düzenleme üzerindeki etkisini tahmin etmek için Regresyon Analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonunda eğlenme, gurur gibi olumlu duygular, motivasyon ve öz düzenleyici öğrenme stratejileri arasında pozitif yönde anlamlı ilişki saptanmıştır. Sıkılma, umutsuzluk, kızgınlık, sınav kaygısı alt ölçekleriyle öz düzenleyici öğrenme stratejilerinin alt ölçekleri arasında negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre olumlu duygular, motivasyon ve öz düzenleyici öğrenme stratejileri puanlarının istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde yüksek olduğu bulunmuştur. Sınıf seviyesi ilerledikçe matematiğe ilişkin olumsuz duyguların arttığı, motivasyonun ve öz düzenleyici öğrenme stratejileri kullanımının azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Genel olarak anne baba öğrenim düzeyi yükseldikçe öğrencilerde eğlenme ve gurur duygularının, dışsal hedef yönelimli motivasyonun ve öz yeterliğin arttığı görülmüştür. Profesyonel meslek grubunda çalışanların ailelerin çocuklarının dışsal hedef yönelimli motivasyonlarının ve öz yeterliklerinin daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Eğlenme ve gurur duygusuyla içsel motivasyonun birlikte biliş üstü öz düzenlemeyi anlamlı olarak yordadığı görülmüştür. Ayrıca biliş üstü öz düzenlemenin %27,4'ünün eğlenme, gurur duygusu ve içsel motivasyon tarafından açıklandığı sonucuna ulaşılmıştır.