Kremna'dan bir grup heykel ve Anadolu Roma çağı heykeltraşlığı içindeki yerleri

Abstract

Pisidia Bölgesi kentlerinden olan Kremna, günümüzde Burdur'un Bucak ilçesine bağlı Çamlık Köyü'nün Hacıbağ Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. Kentte, birçok araştırmacı tarafından inceleme gezileri, yüzey araştırmaları ve epigrafi çalışmaları yürütülmesine rağmen günümüze kadar yapılmış olan ilk ve tek resmi kazı çalışması, 1970 yılında J. İnan başkanlığında, Q yapısında gerçekleştirilmiştir. Bu zamana kadar ise bölgede yaşayan halk tarafından birçok kaçak kazı yapılmış olup konumuzu oluşturan heykellerin büyük bir kısmı da bu şekilde bulunarak müzeye satılmıştır. Müze envanter kayıtları ve kentte gerçekleştirilen kurtarma kazısına dair rapor incelendiğinde, kentte bulunduğunu teyit edebildiğimiz 12 adet serbest heykeltıraşlık eseri tespit edilebilmiştir. Söz konusu eserler, "Q Yapısı" olarak adlandırılan yapıda bulunduğu bildirilen Herakles, Apollon, Nemesis, Leto, Asklepios, Hygieia, Giyimli Kadın, Athena (2) ve Tykhe heykelleri ile buluntu yeri bilinmeyen Artemis ve Kharit Torsosu'dur. Eserlerden yalnızca Tykhe heykeli kurtarma kazısı sırasında bulunmuştur ve buluntu yeri bilimsel yöntemlerle belgelenebilmiştir. Çalışma kapsamında, eserlerin tipolojik, ikonografik ve stilistik değerlendirmeleri yapılarak tarihlendirme önerilerinde bulunulmuştur. Daha önce farklı yayınlara konu olarak bilim dünyasına tanıtılmış olan eserler tez çalışmasıyla birlikte ilk kez bir arada ele alınmış ve bu sayede kent heykeltıraşlığı bağlamında bütüncül bir değerlendirme yapabilmek mümkün olmuştur. Detaylı bir şekilde incelenen eserlerin bazıları için yeni tipolojik benzerler ve tarihlendirme önerileri getirilmiştir. Yapmış olduğumuz stilistik değerlendirmeler ve karşılaştırmalar sonucunda heykellerin Hadrianus Dönemi ve Geç Antoninuslar Dönemi tarih aralığı içinde üretilmiş oldukları önerilmiş ve kente ait heykeltıraşlık eserlerinin bu tarih aralığına ilişkin üslup özellikleri ve gelişimini takip edebilmek mümkün olmuştur. Bahsetmiş olduğumuz bu eserlerin yanı sıra yine kentle ilişkilendirilen ancak yurt dışı müzelerinde korunmakta olan eserler de mevcuttur. Bu eserler arasında en çok adı anılanlar "Getty Museum" ve "Boston Museum of Fine Arts"da bulunan heykelciklerdir. Söz konusu eserler için ise çalışma kapsamında öncelikle korunmuşluk durumları ve tanımlarını içeren katalog bilgilerine yer verilmiş ve eserler hakkında yapılan bilimsel çalışmalar göz önüne alınarak teknik ve stilistik özellikleri değerlendirilerek önerilerde bulunulmuştur. Ne yazık ki eserlerin bilimsel olmayan yöntemlerle açığa çıkarılıp kaçak yollardan yurt dışına götürülmüş olmaları nedeniyle kent ile bağlantılarını kesin olarak tespit edebilmek mümkün olmamaktadır. Ancak Kremna ile anılmış olmaları sebebiyle tez kapsamında değerlendirilip kente mal edilme nedenleri irdelenmiş ve buluntu yerlerinin tespiti konusundaki sorunlara değinilmiştir.