Kars Selim ilçesinin kültürel coğrafi görünümü

Abstract

Kültür konusu günümüzde pek çok disiplin tarafından ele alınmakta ve farklı biçimlerde yorumlanmaktadır. Bu yüksek lisans tez çalışmasında, coğrafya bilimi kapsamında farklı kültürel birikimlere sahip insan gruplarının ortaya çıkardıkları görünümler, doğal çevre- kültür çerçevesinde ve Selim ilçesi özelinde yorumlanmıştır. Araştırma sahası olan Selim ilçesi, Doğu Anadolu Bölgesi'nin Erzurum-Kars Bölümü'nde Kars ili sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe 1830 m yükseklikte, sınırları basık dağlarla çevrili bir plato sahasında kurulmuştur. Yükseklik ve eğim şartları, kuzeybatıdan güneydoğuya doğru azalmaktadır. 53 köy yerleşmesinden oluşan ilçedeki yerleşmeler, çoğunlukla düzlük alanlarda toplanmıştır. İlçenin en önemli su kaynağı, doğu- batı doğrultusunda uzanan Kars Çayı'dır. İlçenin yüksek bir konumda yer alması ve Sibirya Yüksek Basınç Merkezi'nin etkisiyle kış ayları oldukça soğuk geçmekte ve kış şartları uzun sürmektedir. Buna bağlı olarak yaz ayları ise serin geçmekte ve yaz mevsimi kısa sürmektedir. Sahanın topoğrafya ve iklim özellikleri, ilçede yapılan ekonomik ve sosyal faaliyetleri önemli derecede etkilemiş ve şekillendirmiştir. Selim İlçesi, Kafkasya ve Anadolu arasındaki geçiş bölgesinde olması nedeniyle sürekli göçlere, savaşlara ve farklı insan gruplarının yaşam tarzlarına tanıklık etmiştir. Uzun yıllar süren etkileşimler ve doğal hayatın zorlu koşulları neticesinde yöreye özgü kültürel unsurlar meydana gelmiştir. Çalışmadaki amaç, doğu sınır bölgesinde yer alan Selim ilçesi kültürünün, coğrafyanın hangi faktörlerinden etkilendiğini ortaya koymak ve kültür-çevre etkileşimini inceleyip coğrafya ile ilişki kurabilmektir. İlçeye bağlı köylerden Benliahmet, Sarıgün, Aşağı Kotanlı, Yenice, Koşapınar, Ağyar ve Eskigeçit köyleri ile Selim ilçe merkezi örneklem olarak seçilmiş ve bu yerleşmelerde yöre sakinleri ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Konu kapsamı çerçevesinde sahanın fiziki ve beşeri birçok unsurunun kültürel görünümler üzerinde etkili olduğu görülmüştür. İlçede yapılan tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin birçok görünümü şekillendirdiği ortaya çıkmıştır. Geçmişten günümüze kadar ilçeye yerleşmiş olan farklı kültür grupları, yaşadıkları çevreyi farklı algılayarak çeşitli kültürel coğrafi görünümlerin oluşmasına yol açmışlardır. İlçenin doğal ve beşeri özellikleriyle şekillenen bu çeşitli görünümler, incelenmeye ve araştırılmaya değer görülmüştür.