Antalya ili koşullarında sera örtü malzemesi olarak kullanılan yumuşak plastik örtü malzemesinde dolu hasar yoğunluğunun belirlenmesi

Abstract

Ülkemiz örtüaltı varlığı bakımından dünyada ilk dört ülke arasında yer almakla birlikte Avrupa'da İspanya'nın ardından ikinci sırada gelmektedir. Son 10 yılda seracılığın gelişmesi ile birlikte Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca artan hibe ve destekler neticesinde bu oran hızla artmaya devam etmektedir. Ülkemizdeki mevcut örtüaltı varlığını %90 oranında plastik örtülü bitkisel üretim yapıları (plastik sera, alçak tünel, yüksek tünel) oluşturmaktadır. Doğal afetler, toplumun sosyo-ekonomik faaliyetlerini büyük ölçüde engelleyen, can ve mal kayıplarına sebep olan doğa olayları olarak tanımlanmaktadır. Bu afetlerden özellikle kuraklık, sel/taşkın ve dolu afetleri en fazla yaşanan ve oldukça büyük alanlarda etkisini gösteren afetlerdendir. Bu çalışmada, dolu yağışının Antalya ilindeki polietilen örtü seralarda plastik örtü malzemesinde yarattığı hasar düzeyinin belirlemesi amaçlanmıştır. Çalışma Antalya ili ve ilçelerinde sera sigortası kapsamında sigortalanmış ve dolu yağışları nedeniyle hasar görmüş PE örtülü plastik seralarda yürütülmüştür. Dolu yağışı nedeniyle PE sera örtülerinde oluşan delik (örtünün yırtılması) ve vuruk (örtünün iç bükey biçimde esnemesi) hasar çaplarının ve yoğunluğunun belirlenmesi amacıyla termal görüntüler alınmıştır. Bu amaçla iki farklı termal kamera (TESTO Marka 882 ve Seek Compact Pro) ile Antalya merkez ve seracılığın yaygın yapıldığı ilçelerinde dolu zararının olduğu seralardan ölçümler alınmıştır. Çalışmada ayrıca dolu hasarının sera örtüsünün dayanımına olan etkisi de incelenmiştir. Bunun için, sera örtüsünde meydana gelen dolu hasarlarına ait sınır değerlerini belirlemek amacıyla, materyal olarak seçilen seraların dolu hasarı olmayan kısımlarından alınan örtü malzemelerinin çekme dayanım testleri yapılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler ve alınan termal görüntüler kullanılarak dolu hasar çapları ve hasar yoğunluğu grafikleri oluşturulmuş ve dolu yağışının sera örtü malzemelerinde oluşturduğu hasarın dereceleri belirlenmiştir. Dolu yağışı nedeniyle sera örtüsünde meydana gelen deliklerin sera örtü malzemesinin dayanımına olan etkisinin belirlenmesi amacıyla 4 farklı delik çapı üç farklı yoğunluk seviyesinde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler her bir kullanım yaşı için ayrı olarak yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, vuruk çaplarının 0.3 cm ile 1.3 cm arasında olduğu ve ortalama vuruk çapı değerinin ise 0.72 cm olduğu belirlenmiştir. Yine, dolu zararı nedeniyle PE örtülerde meydana gelen delik çaplarının 0.7 cm ile 1.5 cm arasında olduğu ve ortalama delik çapı değerinin ise 1.1 cm olduğu belirlenmiştir. Proje boyunca termal kamera ile ölçüm yapılan seraların sadece çok az bir kısmında dolu zararı nedeniyle meydana gelen delik çaplarının 1.5 cm'den büyük olduğu belirlenmiştir.