Abstract:
Sülfitin öğrenme üzerinde olumsuz etkileri bilinmesine rağmen, moleküler mekanizmalara ilişkin yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çalışmamızda, nörotoksik etkileri bilinen sülfitin farklı dozlarının öğrenme ve bellek üzerine etkileri davranış deneyleri ve uzun süreli güçlenme kayıtları (LTP) ile değerlendirilmiştir. Sülfitin öğrenme ve bellek üzerindeki etkilerinde asetilkolinin (ACh) rolü ve olası aracı mekanizmalarının neler olabileceği araştırılmıştır. Yöntem: Wistar sıçanlar 3 gruba ayrılmıştır. 35 gün boyunca kontrol grubuna distile su, sülfit gruplarına ise 100 mg/kg ve 260 mg/kg dozunda sodyum metabisülfit gavaj yoluyla uygulanmıştır. Davranış değişiklikleri Morris su testi, açık alan testi ve yeni obje tanıma testi ile değerlendirilmiştir. LTP kayıtları alındıktan sonra çıkarılmış, ACh, Arc ve sinapsin I düzeyleri, AChE ve ChAT enzim aktiviteleri ölçülmüştür. Bulgular: Sülfit gruplarında açık alan testinde ve Morris su tankı testinin test gününde alınan toplam yol ve ortalama hızın arttığı, yeni obje tanıma testinde ise ayrım indeksinin sülfit uygulanan gruplarda azaldığı görülmüştür. AChE aktivitesi sülfit uygulanan gruplarda düşerken, ACh miktarı ve ChAT aktivitesi artmıştır. Ayrıca sülfit uygulanan gruplarda elde edilen alan potansiyellerinin EPSP eğiminin ve PS genliğinin güçlenmesinin azaldığı tespit edilmiştir. Bu bozulmaya Arc ve sinapsin 1 ekspresyonundaki azalmanın eşlik ettiği bulunmuştur. Sonuç: Çalışmamızda yetişkinlerde sülfit alımının uzaysal hafıza ve öğrenmeyi bozulduğu, bu bozulmaya kolinerjik sinyal yolağının aracılık edebileceği gösterilmiştir. Arc ve sinapsin ekspresyonundaki azalmanın toksisiteden kaynaklı LTP yanıtlarında meydana gelen bozulmaların altında yatan mekanizmada rol oynayabileceği düşünülmektedir.
