1960-1970 dönemi Türk sinemasında çocuk işçiliği

Abstract

Hakları ve yapısı gereği dezavantajlı gruplar içinde yer alan çocuklar birçok güçlükle karşı karşıya kalmaktadır. Bu güçlüklerin en önemlilerinden birisi de geçmişten günümüze kadar gelen ve devam etmekte olan çocuk işçiliğidir. Çocukların, çocukluk dönemlerinde, fiziksel ve zihinsel gelişimlerine zarar veren işlerde çalışmasına, çocuk işçiliği denmektedir. İlk bölümde çocuk işçiliğinin kavramsal çerçevesi yapılarak küresel bazda en yaygın çocuk işçiliği nedenleri açıklanmaktadır. Çalışmada ikinci bölümde sinema filmlerinin içinde yaşadığı toplumun yansıması ve dönemi hakkında veri kaynağı olduğu düşüncesiyle Türkiye' de 1960'lı ve 1970'li yıllarda çocukların çalıştığı sahnelerin bulunduğu Türk sinema filmlerinde, çocuk işçiliğine yönelik toplumun bakış açısını nasıl yansıttığı incelenmektedir. Üçüncü bölümde örneklemimizi oluşturan Türk sinema filmleri Nvivo10 paket programı kullanılarak kodlanmaya çalışılmış ve temalar elde edilmiştir. Araştırmanın amacı, çalışılan dönem itibariyle toplumun bakış açısını yansıtan filmler çerçevesinde çocuk işçiliği olgusunun içsel yapılarını anlayıp yorumlamaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi tekniği kullanılmıştır. 1960'lı ve 1970'li yılların özgürlükçü yapılarının sinema filmlerine yansıması sebebiyle bu dönemler çalışmanın kapsamını ve kısıdını oluşturmaktadır. Buna yönelik çocuk işçiliğini barındıran, iki film bulunmuş, Gecelerin Ötesi ve Yusuf ile Kenan filmleri analiz kapsamına konulmuştur. Nvivo10 paket programı kullanılarak kodlama, kategorileştirme ve temaları çıkarma işlemi yapılmış, buna uygun tema analizi, betimsel analiz ve içerik analizi yöntemleri uygulanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, yoksulluk, aile yapısı, zorunlu çalışma, deneyim kazanma etkisi gibi çocuk işçiliğinin bileşenlerinin, literatürle uyumlu olduğu görülmüştür. Verilerden elde edilen bulgulara göre çocuk işçilerin iş araması, olguya yönelik denetim faktörü, suça sürüklenme durumu, çalışma koşullarının çocuklara etkisi, çocuk yaşta çalışma bilincini oluşturma durumu gibi temalar ortaya çıkmıştır. Çocuk işçiliği olgusu hakkında çalışmaların oldukça fazla olmasına karşın ulusal anlamda 1960'lı ve 1970'li yıllar özelinde kavramın içsel yapısını keşfedip yorumlayan çalışmaların azlığından dolayı araştırma önemli seviyededir. Bu kapsamda geçmişe yönelik toplumun bakış açısında çocuk işçiliği olgusunu anlamamız ve günümüz çocuk işçiliği olgusuyla bütünleştirmemiz için araştırmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.