Fotodinamik tedavi imkanı sunan aktif yara örtüleri

Abstract

Tez çalışması ile fotosensitizör madde (FS) barındıran hidrojel yapıdaki aktif yara örtüsü elde edilmiştir. Işıkla aktive olan fotodinamik tedavi (FDT), uzun zamandan beri dermatoloji, kanseroloji, kulak burun boğaz, jinekoloji, gastroenteroloji, üroloji vb. Çeşitli hastalıklar için onaylanmış bir tedavi türüdür. FDT'de kullanılan FS, uygun dalga boyunda ışığı absorblayarak reaktif oksijen türlerini (ROS) oluşturabilen bir maddedir. ROS, hedef hücrelerde mutajenik veya genotoksik etki olmadan sitotoksik etkiler üreterek antimikrobiyal aktivite göstermektedir. Ek olarak, bu süreçte mikroorganizmalar da direnç geliştiremezler. Fotosensitizör maddede bulunan kromofor gruplar spesifik dalga boyundaki ışığa maruz kalmasıyla hücreleri öldürme yeteneğine sahip olan reaktif oksijen türleri (ROS) ve reaktif azot (RNS) gibi zararlı radikallerin üretimi; ışığın dalga boyuna, şiddetine, kullanılan PS'ün miktarına ve çeşidine bağlıdır. Tez çalışmasında oluşan bu reaktif türlerin konsantrasyonu çeşitli faktörler ile ayarlanarak vücut dokularına zarar vermeden hasarlı dokuda enfeksiyona neden olabilecek iç ve dış kaynaklı mikroorganizmalardan arındırması öngörülmektedir. Ayrıca fotosensitizör boyar maddenin içerisine sabitlendiği hidrojel yara örtüsünün; yaranın nem dengesini koruması, doku oluşumunu arttırıcı etki göstermesi, yarayı soğutarak acıyı azaltması, gaz geçişini optimum düzeyde tutarak ortam kaynaklı kontaminasyonu engellemesi, matriks sisteminin emici özelliği sayesinde hasarlı doku üzerindeki fazla sıvıyı emerek yaranın daha çabuk iyileşmesine katkı sağlaması gibi fiziksel özelliklere sahip olması hedeflenmiştir. Tez çalışmasında; doğal, hibrit ve sentetik polimerlerden elde edilen tüm sistemler için çekme-kopma testleri, jelleşme, çözünme yüzdeleri ve farklı pH değerlerinde, sıcaklıklarda şişme davranışları gibi birçok parametre incelenmiştir. Seriler arasında farklı PS ajanları yüklenmiş sistemlere modifiye edilmiş JIS Z 2801 standardı kullanılarak E. coli (ATCC 11775) ve S. aureus'a (ATCC 25923) karşı antibakteriyel analiz testleri yapılmıştır. Hücre migrasyon ve MTT testleri ise L929 fibroblast hücreleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sonucunda elde edilen çoğunlukla sentetik polimerlerden oluşan hidrojel yara örtüsünün log2 - log3 değerleri arasında antibakteriyel etki gösterdiği, kullanılan potosensitizör maddenin toksik etki göstermeden hücre migrasyonunu desteklediği saptanmıştır.