Özet:
Gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de çiftlik hayvanlarına ait yerli gen kaynakları yerlerini yabancı orijinli, yüksek verimli ticari hibrit genotiplere bırakmıştır. Çiftlik hayvanlarında yaşanan bu genetik erozyondan ise en fazla kanatlı hayvan türleri etkilenmiştir. Türkiye genetik çeşitlilik bakımından oldukça zengin bir yapıya sahip olmasına rağmen bugün yerli tavuk ırkı olarak sadece Denizli ve Gerze ırklarının tescil edilmiş olması yerli tavuk ırklarında yaşanan genetik erozyonun boyutlarını açıkça ifade etmektedir. Türkiye'nin birçok bölgesine başarı ile uyum sağlamış yerel tavuk ırkları bulunmasına rağmen, bu ırkların tanımlanması, morfolojik ve genetik özelliklerin belirlenmesi üzerine şimdiye kadar oldukça az sayıda araştırma yapılmıştır. Ülkemizdeki kanatlı biyo-çeşitliliğinin tanımlanması ve korunmasına destek verilmesi amacıyla bu yüksek lisans tez çalışmasında Türkiye'de uzun yıllardır süs tavuğu olarak yetiştirilen farklı lokasyonlardaki Sultan tavuk ırkı popülasyonlarının mtDNA düzeyinde genetik karakterizasyonu hedeflenmiştir. Bu tez kapsamında 5farklı lokasyondaki Türkiye Süs Tavukları ve Bahçe Hayvanları Federasyonu (TSHF) üyesi yetiştirici kümeslerinde bulunan Sultan tavuk ırkı popülasyonlarına ait toplam 30 bireyden tüy örnekleri toplanmıştır. Tüy örneklernden izole edilen mtDNA örneklerinde mitokondriyal D-Loop bölgesine ait dizi analizi Yeni Nesil Dizileme yöntemiyle yapılmıştır. Yapılan D-Loop dizi analizinde Sultan tavuk ırkından 29 bireyde 5 polimorfik bölgeyi temsil eden 3 haplotip tespit edilmiştir. Haplotip ve nükleotid çeşitliliği sırasıyla 0,557 ve 0,001 olarak bulunmuştur. Sultan tavuk ırkının farklılığını ortaya koymak üzere Sultan ırkına morfolojik olarak benzerlik gösteren toplam 8 tavuk ırkı ve filocoğrafik ilişkisinide belirlemek için 2 adet yerli ırkın dahil olduğu analizde 141 bireyde 46 polimorfik bölgeyi temsil eden 32 haplotip tespit edilmiştir. Yapılan haplotip ilişki analizi sonucunda Sultan tavuk ırkı diğer yerli tavuk ırklarımız olan Denizli ve Gerze ırkları ile E haplogrubunda yer almıştır. Yapılan filogenetik analizler Sultan ırkının ülkemizdeki geçmişini kanıtlar nitelik bilgi vermektedir.
