XVIII. Yüzyılın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nda ıslahat çalışmaları

Abstract

Tezin konusu ?XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı İmparatorluğu'nda Islahat Çabaları?dır. XVIII. yüzyıldaki ıslahat çabalarından bahsederken evvela bir önceki yüzyılın ıslahat anlayışını açıklamak gerekmektedir. Giriş bölümünde XVII. yüzyılın Osmanlı Devleti ile ilgili genel bir bilgi verilerek askeri, ekonomik, siyasi ve idari durumu anlatılmıştır. Bu tablo içerisinde devletin yaşadığı sıkıntıları ve aksaklıkları Osmanlı aydınları ve devlet adamlarının nasıl algıladıkları, bunları hangi sebeplere ayandırdıkları ve çözüm yolu olarak gösterdikleri fikirler incelenmiştir. Bu dönemde yazılmış olan risaleler ve çeşitli eserler incelenerek devlet adamlarının düşünceleri açıklanmıştır. Osmanlı Devleti tarihi aralığı Osmanlı devlet adamlarına ve tarihçilerine göre değişenklasik dönemindeki siyasi, idari ve askeri gücünde farklılık yaşamaya başlamış, bu farklılık öncelikli olarak ekonomisini ve dolayısıyla da askeri başarılarını etkilemiştir. Ekonomik büyümesinde fütuhatların önemli bir etkisi olan devletin XVII. yüzyılda askeri alanda alışık olmadığı bir zorlanma yaşaması devletin askeri durumunu yeniden değerlendirmesine neden olmuştur. Bu değerlendirme devletlerarası siyasi ilişkiler ve yaşanan savaşlara paralel olarak şekillendiğinden XVIII. yüzyılın ilk yarısı için de siyasi gelişmeler birinci bölümde anlatılmıştır. Önceki bölümde bahsedilen siyasi olaylar doğrultusunda yaşanan ilişkiler ve artandiplomatik temas sonucu Osmanlı Devleti diğer devletlere elçiler göndermiştir. XVIII. yüzyılla birlikte Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletlere yönelik bakış açısının değişmesi ile İstanbul'daki elçilere gösterdiği tutum değiştiği gibi diplomatik ilişkilere verdiği önem artmış ve bu da gönderdiği elçilerin niteliklerinin artmasına, elçi gönderme sebeplerinin önceki dönemlere nazaran çeşitlenmesine neden olmuştur. Sefaretnameler hakkında bilgi verilen bu bölümde elçililerin gönderilme sebepleri, görevleri sırasında kaydedilen sefaretnamelerin içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise değişen şartlara paralel olarak Osmanlı Devleti'nin askeri, sanayi ve ilmi alanlarında ortaya çıkan farklı uygulamalar ve fikirler hakkında bilgi verilmiştir. Avrupa'nın yaşadığı gelişimden giderek daha fazla etkilenmeye başlayan Osmanlı Devleti bu gelişimin sebeplerini anlayabilmek için Avrupa'da ortaya çıkan bilimsel fikirleri ve çalışmaları değerlendirmeye çalışırken askeri ve siyasi alanda da hem bu gelişmeleri uygulamak hem de bu gelişmelerin olumsuz etkilerinden kendini korumak için sanayi ve askeri alanda bir takım yeni uygulamalara yönelmiştir. Kendi iç dünyasında sürekli hareket halinde olduğu gibi gördüğü, duyduğu, yaşadığı her şeyden bilinçli ya da bilinçsiz etkilenen, yaşayan bir organizma formundaki zihniyet ve kültürün kendini ifade ettiği sahalardan biri olan edebiyat ve sanatta bu dönemde ortaya konulan eserlere dair bilgi verilmiştir. Bu dönemde ön plana çıkan minyatür ve mimari anlayıştaki değişimin yanı sıra musiki de yaşanan gelişmeler ve edebi eserlerden bahsedilmektedir. Tezin sonuç kısmında eldeki bilgiler ve kaynaklar ışığında Osmanlı Devleti'nde görülen yenilikler tartışılmıştır.