Antalya serbest bölgesi yat üretim kümesinde bilgi paylaşım süreçlerinin incelenmesi

Abstract

Bu tez Antalya Serbest Bölgesi'nde faaliyette bulunan yat üretim firmalarının biçimsel ve biçimsel olmayan bilgi paylaşım örüntülerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada bölgede bir yat üretim kümesinin mevcudiyetinin kanıtlanması yoluna gidilmeyecek, erken kümelenme yazınının firmaların fiziksel yakınlıkları tarafından yaratılan, özellikle firmalar arasındaki biçimsel olmayan bilgi paylaşımına dayalı bilgi temelli rekabet gücü ile ilgili varsayımlarını tespit etmek için bölgede gelişmekte olan bir yat üretim kümesi olduğu varsayılacaktır. Erken kümelenme çalışmalarının aksine son zamanlarda yapılan kümelenme çalışmaları, küme firmaları arasında bilginin homojen olarak dağılmadığını ve firmaların kümelenmenin sağladığı faydalardan yararlanma dereceleri üzerinde etkili olan pek çok faktörün var olduğunu işaret etmektedir.Kümelenme kavramı son 20 yılda akademik yazında ve ülkelerin ekonomik kalkınma planları içerisinde yer alan önemli bir konu haline gelmiştir. Kümelere olan bu artan ilginin arkasında yer alan faktörler, kümelenmenin bölgesel kalkınma, yenilikçilik ve küme firmalarının rekabet güçleri üzerindeki olumlu etkileri ile ilgilidir. Kümelenme yazını ve ilgili çalışmalar, kümelerin ekonomik büyümeyi ve yenilikçiliği tetiklediğini göstermektedir. Ancak bu olumlu katkılar firmalar arasındaki biçimsel ve biçimsel olmayan sosyal ağlar içerisinde paylaşılan bilginin harekete geçirdiği dinamikler vasıtasıyla mümkün olmaktadır. Kümede yer alan firmaların farklı düzeydeki yerel, ulusal ve uluslar arası sosyal ağların rekabetçilik güçler ve yenilikçilik üzerindeki etkilerini inceleyen geniş bir yazın bulunmaktadır.Bu çalışmanın saha araştırması Antalya Serbest Bölgesi yat üretim sektöründe yürütülmüştür. Saha çalışmasında, firmaların tedarikçiler, müşteriler, taşeronlar ve/veya diğer firmalar ile aralarındaki sözleşmeye dayalı biçimsel bilgi paylaşım örüntülerini ve firmaların teknik personelleri arasındaki biçimsel olmayan bilgi paylaşım örüntülerini tespit etmek için nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılmıştır. İlk aşamada firmaların operasyonlarına hâkim üst düzey birer yöneticileri ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler yapılmış, ikinci aşamada ise yat üretim sürecinde görev alan teknik personele (mühendis, mimar ve teknisyen) yüz yüze görüşme yoluyla tam yapılandırılmış bir anket formu uygulanmıştır. Bu yöntemler vasıtasıyla toplanan veriler her bir firmanın sözleşmeye dayalı biçimsel bilgi paylaşımını, küme içerisindeki firmaların yöneticileri arasındaki bilgi paylaşımını ve teknik personelin sosyal ağlar vasıtasıyla gerçekleştirdikleri biçimsel olmayan bilgi paylaşımlarının betimlenmesine olanak sağlamıştır.Çalışmanın bulguları bölgede faaliyette bulunan firmalar arasında sözleşmeye dayalı biçimsel ağlar aracılığı ile geniş bir bilgi paylaşımı olduğunu, üst düzey yöneticiler arasında biçimsel olmayan ilişkilerle paylaşılan bilginin çoğunlukla enformasyon niteliği taşıdığını, teknik personelin karşılaştığı problemleri çözümlemek ve/veya iyileştirmeler yapmak için ağırlıklı olarak kendi teknik ekiplerinde veya firmalarında çalışan bir diğer teknik personele danışmayı tercih ettiğini, bölgedeki firmaların teknik personeli arasında biçimsel olmayan bilgi paylaşımının sınırlı olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, çalışmanın bulguları erken kümelenme yazınının varsayımlarını değil daha çok son zamanlarda yapılan kümelenme çalışmalarının bulgularını destekler niteliktedir.