Ekoloji temelli eğitimlerin ortaokul öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalığına etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin uygulanan ekoloji temelli eğitimler kapsamında çevresel anlamda bilinçlenmeleri ve ekolojik ayak izi farkındalık değerlerinin arttırılmasıdır. Araştırma, 2017-2018 Eğitim Öğretim Yılı birinci dönemi boyunca (18 hafta), Antalya İli, Kepez İlçesi sınırlarında yer alan ve Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı özel bir okulda öğrenim gören 67 ortaokul öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden deneysel desen modeli kullanılarak; tek gruplu ön test – son test uygulaması ile yapılmış olup, ekoloji temelli eğitimlere başlanılmadan hemen önce araştırmaya katılan tüm öğrencilere ön test olarak "Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği" uygulanmıştır. Araştırma süresince (18 hafta) öğrencilere ekoloji temelli eğitimler uygulanmış, uygulamaların bitimini takiben daha önce ön test olarak uygulanan "Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği" son test olarak bir kez daha uygulanarak iki test arasında anlamlı bir fark olup olmadığı incelenmiştir. Araştırmada yer alan nicel veriler "IBM SPSS Statistics 21.0 programı ile frekans, yüzde, aritmetik ortalama, bağımlı gruplar T testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (One-Way ANOVA) kullanılarak analiz edilmiştir. Ölçeğin güvenirlik analizi ise Cronbach's Alpha Katsayısı hesaplanarak yapılmış ve 0,941 olarak bulunmuştur. Araştırma kapsamında yer alan ön test ve son test sonuçlarına ait verilerin normal dağılım gösterip göstermediği "Kolmogorov-Simirnov ve Shapiro Wilk" testleri ile tespit edilmiştir. Ayrıca gerçekleştirilen analizler ile normalliği test edilen Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği ön test ve son test puan ortalamalarının sınıf düzeyleri değişkeni ile ilişkisini incelemek üzere Pearson Korelasyon Analizi ve sınıf düzeylerinin puan ortalamalarına etkisini görebilmek için doğrusal regresyon analizi yapılarak verilerin normalliğini gösteren histogram ve verilerin doğrusallığını gösteren saçılma grafiklerine yer verilmiştir. Araştırmada sonuç olarak, ekoloji temelli eğitimler kapsamında kullanılan ölçeğin ön test ve son test ortalamaları arasında yüksek istatistiksel anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0,01)*. Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği ön test ve son test sonuçlarına göre gıda, ulaşım, barınma ve su tüketimi alt boyutlarında yüksek düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir (p<0,01)*. Atıklar alt boyutunda da benzer şekilde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmüşken (p<0,05)*; enerji alt boyutunda istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Ayrıca, ölçekten elde edilen ön test ve son test puan ortalamaları cinsiyet değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemiştir (p>0,05). Ölçekten elde edilen ön test ortalamaları sınıf düzeyleri değişkenine göre 5. ve 8. sınıflar arasında 8. sınıflar lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermesine rağmen (p<0,05)*, son test ortalamalarının sınıf düzeyleri değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir (p>0,05). Elde edilen bulgular sonucunda uygulanan ekoloji temelli eğitimlerin ortaokul öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalık değerleri üzerinde pozitif bir etki yaparak öğrencileri çevresel anlamda bilinçlendirdiği ve eğitimlerin araştırmanın amacına hizmet ettiği görülmüştür.