Göçmenlerin çalışma yaşamına katılımı: Suriyeli göçmenler örneği

Abstract

Göç, dünya tarihinin şekillenmesinde önemli rol oynayan olgulardan biridir. Arap Baharı akımıyla birlikte yaşanan Suriye krizi ve ardından Suriye göçü; Türkiye açısından sosyo-ekonomik etkiler yaratmıştır. Suriye göçü sonrasında, göçmenlerin Türkiye'de hayatlarını idame ettirebilmeleri için işgücü piyasasına girişi kaçınılmaz olmuştur. Bu durum Türkiye işgücü piyasasına etkileri beraberinde getirmiştir. Bu araştırmada öncelikle, Suriye göçünün Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri ortaya konulmaktadır. Göçmenlerin işgücü piyasasına girişi hem Türk ve Suriyeli işçilere, hem de Türk ve Suriyeli işverene etkileri; ülke ekonomimizde, olumlu-olumsuz birçok faktörleri barındırmaktadır. Çalışmamızda üzerinde önemle durduğumuz konu; Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeli göçmen işçilerin göçle birlikte iş bulma sürecinde karşılaştığı durumlar, göçmenlerin çalışma yaşamına nasıl katıldığı, aracı olan kurum/kuruluş veya kişilerin, göçmenlere iş sağlamadaki rollerini ele alıp iş bulma sürecinde nasıl örgütlenebildiklerini ortaya çıkarmaktır. Bu sorunlar temel alınarak mülakat soruları, işçi ve işverenlere ayrı ayrı olmak üzere yarı yapılandırılmış form biçiminde sorulmuştur. Hatay'ın İskenderun ilçesinde yapılan mülakatlara, 17'si işçi 13'ü işveren olmak üzere toplamda 30 Suriyeli göçmen katılmıştır. Görüşmelerde ses kayıt cihazı tutulmuş ve sonrasında yazıya dönüştürülmüştür. Bunun yanı sıra görüşmeler esnasında ek notlar da tutulmuştur. Araştırmamızın birinci bölümünde göçün kavramsal çerçevesi tanımlanmıştır. Göç teorileri, türleri ve göçün işgücü piyasasına etkilerine yönelik tanımlamalar yapılmıştır. Konuyu literatür açısından ele aldığımızda, makale kapsamında incelenmiş ancak tez kapsamında konu değerini bulamamıştır. İkinci bölümde ise Arap Baharı akımının yarattığı etkiler, Suriye krizi, göçmenlere yönelik istatistiki bilgiler ve göçmenlerin hukuki statüleri tanımlanmıştır. Üçüncü bölümde ise göçmenlerin işgücü piyasasına katılımına yönelik hazırlanan mülakatlardan elde edilen bulgular paylaşılmaktadır. Araştırma kapsamında görüşme yapılan göçmenlerin genellikle çalışma çağındaki nüfusu kapsadığını ve göçmenlerin eğitim seviyesinin düşük olduğu görülmüştür. Göçmenler genellikle eğitimsiz oldukları için elde ettikleri mesleki bilgi ve deneyimleriyle iş bulmuşlardır. Göçmenlerin işgücü piyasasına katılımlarında genellikle eş, dost, arkadaş ve aracı çevreleri destek olmuştur. İşgücü piyasasındaki göçmenler; maddi konulardan, iş süreksizliğinden, dışlanma-ayrımcılıktan ve çalışma yükünden dolayı sorunlar yaşamıştır. Göçmenlerin piyasaya katılımı ve sonrasında yaşadıkları sürecin incelenmesi, işgücü piyasasına entegrasyonları için önem arz etmektedir. Araştırma neticesinde Suriyeli göçmenlerin, Türkiye'de yaşamlarını idame ettirebilmeleri için çalışmak zorunda olduğu durumlarda, iş gücü piyasasında karşılaştıkları sorunlar, zorluklar, engeller, kolaylıklar ele alınmakta; Suriyeli göçmen işçinin iş bulma sürecindeki karşılaştıkları durumlar incelenmektedir. Literatürdeki tez ve makale çalışmalarına bakıldığında; göçmenlerin piyasaya girişi ve sonrasındaki süreçte yaşanılan durumlara yönelik bilgi kıtlığından dolayı, bu konuda özgün bir tez oluşturmak, literatüre olumlu anlamda katkıda bulanacaktır.