Yükseköğretimde kalite, kalite güvence ve sürdürülebilir kaliteye ilişkin nitel bir araştırma

Abstract

Bu araştırmada, Türkiye'deki bir kamu yükseköğretim kurumunun akredite akademik birimlerindeki aktörlerinin kalite, kalite güvence ve sürdürülebilir kaliteye ilişkin algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel paradigma çerçevesinde betimsel durum çalışması gerçekleştirilmiştir. Temel veri geliştirme aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat formu kullanılmıştır. Araştırma verileri, ele alınan devlet üniversitesinin hem kalite yönetim sistemi hem de akreditasyon belgesine sahip olan tıp ve turizm fakültelerindeki yönetsel, akademik ve idari düzeydeki kalite aktörlerinden oluşan 18 kişilik bir katılımcı grubundan sağlanmıştır. Çalışmada elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Yapılan içerik analizi sonucunda; birinci araştırma sorusu olan yükseköğretimde kalite için eğitim-öğretim, araştırma-geliştirme ve yönetim ve idari süreçler temaları öne çıkmıştır. İkinci araştırma sorusu olan yükseköğretimde kalite güvencenin ne olduğuna dair katılımcı görüşlerinin, kurumsal değerlendirme süreçleri üzerinde yoğunlaştığı görülmüştür. Bu kapsamdaki bulgularda kurumsal iç ve dış değerlendirme süreçleri öne çıkmıştır. Üçüncü araştırma sorusu olan yükseköğretimde sürdürülebilir kalitenin ne olduğuna dair katılımcı görüşlerinin, kaliteye ilişkin değerlerin öğrenilmesi, yerleştirilmesi, paylaşılması ve sürekli uygulanması gerektiği üzerinde yoğunlaştığı görülmüştür. Bu kapsamdaki bulgularda kalite kültürünün içselleştirme ve yaygınlaştırma çalışmaları için Toplam Kalite Yönetimi (TKY) ilkelerinden hedeflerle ve verilerle yönetim, liderlik, sürekli eğitim ve öğrenen organizasyon anlayışı, herkesin katılımı ve motivasyonu, sürekli iyileştirme, risk temelli yaklaşım, süreç yönetimi ve paydaş odaklı yaklaşım ilkeleri öne çıkmıştır. Yükseköğretimde kalite, kalite güvence ve sürdürülebilir kaliteye ilişkin farkındalık oluşturulması ve söz konusu farkındalığın arttırılması ile üniversitelerde kalite kültürünün içselleştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına ilişkin sonuçlarıyla bu araştırma; Türk yükseköğretim sisteminin geliştirilmesine yönelik niteliksel bulgular sunmaktadır. Söz konusu bulguların, yükseköğretim sistemimizin uluslararası görünürlüğünün ve itibarının arttırılması noktasında önem arz eden ülkemize özgü ulusal kalite güvence modelinin geliştirilmesi ve sürdürülmesi çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca odaklandığı bağlamda kalite, kalite güvence ve sürdürülebilir kaliteyi; yükseköğretimdeki kalite aktörlerinin algıları üzerinden nitel yaklaşımla ele alan ilk çalışma olması bakımından da ilgili alan yazına rehberlik etmesi beklenmektedir. Bu çerçevede, Türk yükseköğretim sistemine özgü sürdürülebilir kalite ölçeğinin geliştirilmesi hususunda daha sonra yapılacak olan araştırmalara temel sağlamaktadır.