Abstract:
Anavatanı Kuzey Amerika olan Frankliniella occidentalis,gerek Türkiye'de gerekse dünya çapında yaygın olan başlıca zararlılardandır. Tez çalışması için Antalya'da seralardan 8 F. occidentalis popülasyonu toplanmıştır. Bu popülasyonların spinosad ve spinetoram'a direnç durumları araştırılmıştır. Popülasyonlar iklim odasında fasulye meyveleri kullanılarak üretilmiştir. LC değerlerini tespit için yaprak daldırma metodu kullanılmıştır. Ayrıca bu popülasyonlarda direncin stabilitesi ve davranışsal direnç de araştırılmıştır. Sera popülasyonlarında spinosad için LC50 değerleri 7.7 ile 124.8 mg (e.m)/l arasındadır. Hassas popülasyona göre sera popülasyonlarının direnç aralığı 19-312 kattır. Popülasyonların spinosad için LC90 doz aralığı (132.9 - 3620 mg e.m/l) spinosad'ın tavsiye dozundan (96 mg e.m/l) yüksektir. Bu sonuçlara göre spinosad direnci Antalya sera popülasyonlarında yüksek düzeylerde ve yaygındır. Popülasyonların alındığı lokasyonlarda spinosad uygulamaları yeterli düzeyde etkili olmayabilir. Spinetoram'la yapılan testlerde popülasyonların LC50 değerleri 1.0 ile 35 mg(e.m)/l'dir. Popülasyonlarda direnç 5 – 175 kat aralığındadır. Popülasyonların LC90 dozu aralığı ise 8-388 mg(e.m)/l'dir. 8 sera popülasyonunun 5'inin LC90 doz değerleri spinetoram'ın tavsiye dozunun (60 mg em/l) üzerindedir. Bu 5 popülasyonun alındığı (Gazipaşa, Alanya, Manavgat, Demre-Beymelek, Kumluca-Salur) lokasyonlarda spinetoram'la mücadeleler başarısız kalabilir. Stabilite testlerinde, spinosad'a 312 kat dirençli Manavgat popülasyonunda spinosad direnç düzeyi 6 ay sonra 271 kata inmiştir. Fakat güven sınırları tamamen çakıştığı için direnç oranındaki bu gerileme önemli bulunmamıştır. Spinetoram'la stabilite testlerinde, ilaç baskısı olmaksızın 6 ay bekletilen popülasyonda spinetoram direnci 174.5 kattan 54.5 kata inmiştir. Bununla birlikte, bu popülasyonun LC90 dozu spinetoram'ın tavsiye dozundan hala yüksektir. Altı aylık bir süredeki spinetoram direncindeki gerileme miktarı yeterli değildir. Davranışsal direnç testlerinde, dirençli popülasyon üzerinde spinosad'la yapılan tercihsiz testte %86.1 olan ölüm oranı tercihli testte %80'e düşmüştür. Düşük düzeylerde (%6) de olsa dirençli popülasyonda spinosad'a karşı davranışsal direnç olabilir. Spinetoram'la dirençli popülasyon üzerinde yapılan tercihsiz testteki ölüm oranı %92'dir. Bu oran tercihli testte %74.4'e düşmüştür. Bu bulgular dirençli bir sera popülasyonunda spinetoram'a karşı davranışsal direncin olabileceğini göstermektedir.
