Abstract:
Yaşamın devamlılığı için gerekli olan suyun kaynağından alınıp insanların kullanımı için temini, içme suyu iletim ve dağıtım şebekeleri sayesinde gerçekleşir. Su temini sistemlerinin iyi işletilmesi bir şehrin sürdürülebilir gelişimi için çok önemlidir. Sürdürülebilir içme suyu temini sistemi kapsamında enerji verimliliğinin geliştirilmesi, şebekedeki enerji ve su kayıpları ile birlikte karbon dioksit emisyonlarının azaltılması öncelikli hedefler arasındadır. Basınç, içme suyu iletim hatları ve dağıtım şebekelerinde temel tasarım parametrelerinden birisidir. Dağıtım şebekelerinde çok düşük ve yüksek su basıncı seviyeleri işletim açısından uygun değildir. Düşük basınç seviyelerinde suyun abonelere ulaşımında sorunlar yaşanırken, yüksek su basıncı şebekedeki su kayıplarının artmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle, içme suyu dağıtım şebekelerindeki su basıncının belirli limitler arasında tutulması ve basınç yönetiminin yapılması önemlidir. İçme suyu temin sistemlerinin çoğunda fazla basınç mevcuttur ve fazla basıncın düşürülmesi için maslak, hazne veya basınç kırıcı vanalar (Pressure Reducing Valve, PRV) kullanılmaktadır. Son yıllarda, içme suyu şebekelerindeki fazla basıncın düşürülmesi ve eş zamanlı olarak enerji üretilmesi amacı ile pompa türbinlerin (Pump as Turbine - PAT) kullanılması konusu oldukça büyük ilgi çekmektedir. Bu tez çalışmasında hidrolik modelleme ile içme suyu dağıtım şebekelerindeki fazla basıncın düşürülmesi analiz edilerek, bu süreçteki enerji üretim potansiyeli incelenmiş, Antalya kentinde yer alan iki farklı içme suyu dağıtım şebekesi için uygulamalar yapılmıştır. Anfaş bölgesinde yer alan PAT sisteminde basıncın düşürülmesi ile elde edilen enerjinin uzun dönem için analizi gerçekleştirilmiş ve Kaleiçi bölgesi içme suyu dağıtım şebekesi için optimum işletim basıncı ve fazla basınç seviyeleri belirlenerek, enerji üretim potansiyeli incelenmiştir.
