Abstract:
Hızla büyüyen dünyada Türkiye'nin süs bitkileri sektörü içindeki payını arttırmak için yeni tür ve çeşitlerle piyasaya girmesi gerekmektedir. Allium ampeloprasum L. süs bitkisi olarak çok yönlü değerlendirilme potansiyeline sahip bir türdür ve Türkiye doğasında yayılış göstermektedir. Gösterişli çiçekleri ve güçlü çiçek sapına sahip olan bu tür, özellikle kesme çiçek olarak uzun yıllardır tek ihracat ürünü olan karanfile alternatif olmaya adaydır. Türün kültürünün yapılabilmesi için üretim yöntemlerinin belirlenmesi şarttır. Bu çalışmada türün tohum, soğan ve soğancıkları kullanılarak hem in vivo hem de in vitro koşullarda üretilmesi denenmiştir. Tohum çimlendirme çalışmalarında tohumlara değişik ön uygulamalar (giberellik asit, soğuklatma, aydınlık-karanlık) yapılarak çimlenme oranları tespit edilmiştir. Arazi çalışmalarında türün yaprak sayıları, çiçek sapı kalınlığı ve vazo ömründe en iyi sonuç soğandan, çiçek sapı uzunluğu, çiçek çapı, soğan çapı ve ağırlığı bakımından ise fideden gelişen bitkilerden elde edilmiştir. Çiçek rengi bakımından da çoğaltım materyalleri arasında farklılık gözlenmiştir. İn vitro çalışmalarında tohum, soğan ve soğancık gibi değişik eksplantlar kullanılarak farklı sitokinin ve oksin konsantrasyonlarında çoğaltım ve soğancık gelişimi tespit edilmiştir. Soğandan alınan eksplantlar deneme tüm kombinasyonlarda tohum ve soğancığa göre daha başarılı gelişme göstermiştir. Türe ait tohumların çimlenmesinde in vivo ortamda in vitro ortama göre daha fazla başarı sağlanmıştır. Bu çalışmada sonuç olarak, A. ampeloprasum türünün tüm özellikler bakımından kesme çiçek olarak değerlendirilmesinin uygun olduğu ve park bahçe bitkisi olarak da kullanılabileceği tespit edilmiş ve üretim yöntemleri belirlenmiştir.
