Çörek otu (Nigella sativa L.) yağının Caenorhabditis elegans üzerindeki biyolojik etkilerin araştırılması

Abstract

Çörek otu birçok ülkede olduğu gibi, ülkemizde de halk tıbbında çokça kullanılan, Ranunculaceae familyasına ait, tek yıllık otsu bir bitkidir. Yapılan birçok çalışmada çörek otundan elde edilen ürünlerin ve çörek otu bileşenlerinin çok sayıda faydalı sağlık etkileri olduğu bildirilmiştir. Bunların arasında az sayıda da olsa, çörek otundan elde edilen ürünlerin ve/veya bileşenlerinin antihelmintik/antiparazitik etkisi olduğuna dair çalışmalar da bulunmaktadır. Caenorhabditis elegans serbest olarak yaşayan, yani parazit olmayan Rhabditidae familyasına üye bir nematoddur. C. elegans biyolojik çalışmalarda en sık kullanılan model organizmalardan biridir. Bu çalışmada çok sayıda pozitif sağlık etkisi bulunan çörek otu yağının yaşam uzunluğu, yumurtlama potansiyeli, canlı döl verme potansiyeli, sıcaklık stresi direnci ve oksidatif stres direncine etkisine bakılması, bunlara ilave olarak da antihelmintik (solucan düşürücü) /antiparazitik (asalak giderici) etkisini, konak olmaksızın doğrudan nematodlar üzerinde çalışarak test etmek amaçlandı. Bu kapsamda kontrol grubu, antihelmintik kontrol grubu ve 0,5 mg/ml ve 1 mg/ml, 2 mg/ml, 4 mg/ml, 8 mg/ml çörek otu yağı içeren dozlar olmak üzere 7 farklı deney grubu oluşturuldu. Her deney grubu her çalışma için beş set çalışıldı. Ömür uzunluğu belirleme deneyi kapsamında, C. elegans için normal yaşam ortamı sıcaklık değeri olan 20°C'de karşılaştırma yapıldı. Sıcaklık stresi deneyi kapsamında C. elegans için öldürücü olmayan 37°C sıcaklık altında karşılaştırma yapıldı. Oksidatif stres deneyi kapsamında parakuat kullanılarak oksidatif stres oluşturulan ortamda karşılaştırma yapıldı. Yumurtlama potansiyeli deneyi için yumurta bırakmakları beklenen ilk günden itibaren, hergün kültür ortamları değiştirlerek aynı saatte yumurta sayımı yapıldı. Canlı döl verme potansiyeli deneyi kapsamında ise hergün aynı saatte yumurtadan çıkan canlı birey sayısı not edildi. Araştırma sonucunda, çörek otu yağının normal sıcaklıkta ömür uzunluğu belirleme deneyinde tüm deney gruplarının yaşamlarını istatistiksel olarak anlamlı derecede kısalttığı, sıcaklık stresi altında 1 mg/ml'lik konsantrasyon grubu hariç, diğer deney gruplarının ömrünü istatistiksel olarak anlamlı ölçüde kısalttığı, oksidatif strese direnç çalışmasında 0,5 mg/ml ve 1 mg/ml konsantrasyonları hariç diğer deney gruplarının ömür uzunluğunu anlamlı derecede kısalttığı bulundu. Yumurtlama potansiyeline etki deneyinde sonuçlar kontrol grubuna kıyasla istatistiksel olarak anlamsız bulunurken, canlı döl verme potansiyeline bakıldığında ise kontrol ve antihelmintik kontrol grubu hariç hiçbir deney grubundaki yumurtalardan canlı birey çıkmadığı gözlendi. Canlı döl verme potansiyeli çalışmasında kontrol ve antihelmintik kontrol gruplarının sonuçları ise kendi aralarında istatistiksel olarak anlamsız bulundu.