Özet:
Günümüzde yapılan moleküler çalışmalarda: pek çok kantitatif fenotipin poligenik ve major genlerce yönlendirildiği ortaya konmuştur. Moleküler genetik ve istatistikteki son gelişmeler, genetik çeşitliliği açıklamak için major genlerin tanımlanmasını ve kullanılmasını sağlamıştır. Bu bağlamda segregasyon analizi sadece fenotip ve pedigri bilgilerini kullanan: hızlı, güvenilir ve ucuz bir yöntemdir. Bu tez çalışmasının ana amacı: bir fare populasyonunda canlı ağırlık, yem etkinliği ve yem tüketiminin poligenik etkilere ek olarak major gen tarafından yönlendirilip yönlendirilmediğinin segregasyon analizi ile incelenmesidir. Bu amaçla daha önceden toplanan bir veri seti kullanılmıştır. 12 adet M16 ve 12 adet ICR fare hatlarının çaprazlanmasıyla 66 adet F1 oluşturulmuştur. F1 kendilenerek F2 populasyonu (n=661) oluşturulmuş ve 8. hafta canlı ağırlıkları, yem tüketimi ve yem etkinliği ölçülmüştür. Varyans unsurları Gibbs örneklemesi ile tahmin edilmiştir. Bu çalışmada segregasyon analizi ile eklemeli genetik varyans, hata varyansı, major gen varyansı, eklemeli ve baskın gen etkileri tahmin edilmiştir. Canlı ağırlıkta; dominant etkinin (1.04) eklemeli gen etkisinden (7.32) daha küçük olduğu bulunmuştur. Analizlerde major gen varyansı (σG2 = 44.21), poligenik varyansdan daha büyük (σu2 = 4.46) bulunmuştur. Major gen frekansı ise p = 0.47 ve q = 1 - p = 0.53 bulunmuştur. Poligenik model kullanılarak kalıtım derecesi tahmini h2= 0.29 (± 0.63) ve major gen modelinde kalıtım derecesi h2= 0.81 (± 0.98) olarak bulunmuştur. Yem tüketimi analizlerinde dominant etki (24.88) ve eklemeli gen etkisi (28.80) olarak bulunmuştur. Analizlerde major gen varyansı (σG2 = 919.99) ve poligenik varyansı (σu2 = 132.29) olarak bulunmuştur. Major gen frekansı ise p = 0.38 ve q = 1 - p = 0.62 bulunmuştur. Poligenik model kullanılarak kalıtım derecesi tahmini h2= 0.35 (± 0.63) ve major gen modelinde kalıtım derecesi h2= 0.96 (± 0.98) olarak bulundu. Yem etkinliği için dominant etki (- 0.00347) ve eklemeli gen etkisi (0.05073) olarak bulunmuştur. Analizlerde major gen varyansı (σG2 = 0.00221), poligenik varyansdan (σu2 = 0.00017) yüksek bulunmuştur. Major gen frekansı p = 0.60 ve q = 1 - p = 0.40 bulunmuştur. Poligenik model kullanılarak kalıtım derecesi tahmini h2= 0.52 (± 0.63) ve major gen modelinde kalıtım derecesi h2= 0.81 (± 0.98) olarak bulundu. Major gen varlığı en yüksek yoğunluk olasılık bölgeleri incelenerek belirlenmiştir. Her ne kadar canlı ağırlık ve yem tüketimi için major gen belirlenmiş olsa da, mendelci geçiş olasılıkları bu sonucu doğrulamamıştır. Yem etkinliğinde ise major gen olmadığı tespit edilmiştir.
