Abstract:
Türkiye, bulunduğu coğrafik konum göz önüne alındığında sismik hareketliliğin oldukça fazla yaşandığı bir ülkedir. Deprem kuşağı üzerinde olan ülkemizde geçmişte meydana gelen depremlerden dolayı can ve mal kayıpları yaşanmıştır. Ülkemizde meydana gelen depremlerde son 50 yıl içerisinde yılda ortalama 1000 kişi yaşamını yitirmiştir. Bu depremler, Türk yapı stoğunun depreme karşı oldukça yetersiz olduğunu göstermiştir. Özellikle 1999 yılından önce yapılan yapıların can ve mal kaybı açısından ciddi risk oluşturdukları ülkemiz araştırmacıları tarafından bilinmektedir. Bu yapılarda gerek mühendislik açısından ve gerekse yapım aşamasındaki yetersiz kontrollerden kaynaklanan ciddi yapısal kusurlar bulunmaktadır. Dolayısı ile mevcut ve kusurlu yapılar için iki farklı çözüm yolu mevcuttur; yapıların yıkılıp yeniden yapılması veya yapıların güçlendirilmesidir. Çerçeve tipi betonarme binaların öngörülen deprem etkileri altında güçlendirilmesinde pratik yöntemlerden biri çelik çaprazlardır. Çelik çaprazların (ÇÇ'lerin) eksenel rijitliklerinin fazla olmasından dolayı kusurlu betonarme çerçevelerde yatay yük taşıyıcı elemanlar olarak kullanılmaktadır. Yeni nesil ÇÇ'lerden olan Burkulması Engellenmiş Çelik Çaprazlar (BEÇÇ'lerin) çekme ve basınç istemleri altında benzer davranış göstermektedir. BEÇÇ'ler ile güçlendirilmiş yapılarda yapısal tanımlama, BEÇÇ ile güçlendirilmiş betonarme çerçevelerin güçlendirme öncesi, güçlendirme sonrası ve deprem yüklerine maruz kaldıktan sonraki yapısal ve dinamik özelliklerinin çıkartılmasına, hasar durum tespitine olanak sağlamaktadır.
