Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) yavru yeminde kurutulmuş damıtma kalıntıları ve çözünür maddeleri (DDGS) kullanma olanaklarının araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) yavru yeminde etanol endüstrisi yan ürünü olan kurutulmuş damıtma kalıntıları ve çözünür maddelerinin (DDGS) balık unu ve soya küspesi yerine kullanılabilirliğinin araştırılması amacıyla iki ayrı besleme denemesi yürütülmüştür. Araştırma kapsamında büyüme, yem değerlendirme, ekonomik değerlendirme, balık eti kimyasal kompozisyonu, deneme yemlerinin besin madde sindirilebilirlik oranları, deneme balıklarının karaciğer ve bağırsak histolojileri araştırılmıştır. Birinci denemede, balık unu yerine DDGS yemde %0, %10, %20 ve %30 oranında (Kontrol, DDGS10, DDGS20 ve DDGS30) kullanılarak protein (%45,47 ham protein) ve enerji (sindirilebilir enerji 4164 kcal/kg) değerleri eşit dört farklı deneme yemi hazırlanmıştır. Hazırlanan deneme yemleriyle başlangıç ağırlığı 19,88 g olan gökkuşağı alabalığı yavruları 84 gün süreyle beslenmiştir. Deneme sonunda en yüksek canlı ağırlık artışı, yüzde canlı ağırlık artışı, spesifik büyüme oranı ve termal büyüme katsayısı değerleri DDGS30 grubunda bulunmuştur. Yem değerlendirme ve protein etkinlik oranı değerleri deneme grupları arasında benzer iken yem tüketimi değerleri DDGS30 grubunda yüksek olduğu, diğer gruplar arasında ise önemli bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Yemde DDGS artışına bağlı olarak yem maliyeti önemli oranda düşmektedir. Ekonomik dönüşüm oranı yemdeki DDGS artışına bağlı olarak azalırken, ekonomik karlılık indeksi artmakta olup gruplar arası bu azalış ve artışlar istatiksel olarak önemli bulunmuştur (P<0,05). Gruplar arası deneme yemlerinin besin madde sindirilebilirlik oranı ve balık eti kimyasal kompozisyonu değerleri arasındaki farklılıklar önemsizdir. Histolojik analizler sonucunda gruplar arası karaciğer hücre nükleus çapında önemli bir farklılığın olmadığı, ancak DDGS20 ve DDGS30 grubu balıkların hepatosit hücre sitoplazmasındaki vakuollerde bir miktar artışın olduğu ve bazı hepatosit hücre nükleuslarının merkezi konumda olmadığı görülmüştür. Yapılan histomorfometrik ölçümler sonucunda yemde kulllanılan DDGS, balıkların arka bağırsak villus yüksekliği, villus alanı, villus genişliği, submukoza, stratum kompaktum ve musküler tabaka kalınlıkları üzerinde önemli bir etkisinin olmadığı ancak, villus lamina proprianın önemli oranda genişlemesine (P<0,05) neden olduğu tespit edilmiştir. İkinci denemede ise, yemde soya küspesi yerine DDGS kullanımının balıklar üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Deneme-2'de protein kaynağı olarak sadece balık unu içeren Kontrol-1 yemi, balık unu ve soya küspesi içeren Kontrol-2 yemi olmak üzere iki farklı kontrol yemi hazırlanmıştır. Diğer deneme yemleri, Kontrol-2 yeminde soya küspesinin %0'ı, %33'ü, %66'sı ve %100'ü yerine DDGS kullanılarak protein (%45,47 ham protein) ve enerji (4164 kcal/kg sindirilebilir enerji) değerleri eşit olmak üzere toplam beş farklı yem (Kontrol-1, Kontrol-2, DDGS33, DDGS66 ve DDGS100) hazırlanmıştır. Başlangıç ağırlığı 20,46 g olan gökkuşağı alabalığı yavruları 84 gün süreyle bu yemlerle beslenmiştir. Deneme sonunda en iyi canlı ağırlık artışı, spesifik büyüme oranı, termal büyüme katsayısı, yem değerlendirme oranı, protein etkinlik oranı DDGS66 yemi ile beslenen deneme grubunda görülmüştür. Guruplar arası yaşama oranı, kondüsyon faktörü, hepatosomatik indeks ve visserosomatik indeks değerleri arasında istatistiksel olarak önemli bir farklılık görülmemiştir. Yemde soya küspesi oranının azalması ve DDGS'nin artışı ile yem maliyetinin azaldığı tespit edilmiştir. Gruplar arasında en iyi ekonomik dönüşüm oranı ve ekonomik karlılık indeksi değerleri DDGS66 ve DDGS100 gruplarında görülmüştür. Deneme yemlerinin besin madde sindirilebilirlik oranı değerleri ve balık eti kimyasal kompozisyon değerlerinin gruplar arasında benzer olduğu bulunmuştur. Histolojik analizler sonucunda gruplar arası karaciğer hücre nükleus çapı değerlerinde istatiksel olarak önemli bir farklılığın olmadığı, ancak yemde bitkisel protein kaynağı kullanımının artışı ile karaciğer hücre nükleus çapında bir miktar azalmanın olduğu tespit edilmiştir. Kontol-1 harici diğer gruplara ait balıkların hepatosit hücre sitoplazmasındaki vakuollerde bir miktar artışın olduğu ve hücre nükleuslarından bazılarının merkezi konumda olmadığı tespit edilmiştir. Histolojik analiz sonucunda, Kontrol-1 grubuna ait balıkların villus yapısından farklı olarak diğer grupların villus yapılarında gözle görülür olumsuz değişikliklerin olduğu tespit edilmiştir. Histomorfometrik ölçümler sonucunda Kontrol-2 ve DDGS33 yemleriyle beslenen balıkların lamina propria, submukoza ve musküler tabaka kalınlıklarının, DDGS66 ve DDGS100 gruplarına göre önemli oranda arttığı tespit edilmiştir (P<0,05). Bu tez çalışması sonucunda DDGS, Deneme-1 sonucuna göre gökkuşağı alabalığı yavru yeminde %30 oranına kadar ve Deneme-2 sonucuna göre de soya küspesinin tamamı yerine kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.