Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışları ve bilişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde kullanımı arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışlarını ve bilişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde (karar verme, planlama, örgütleme, iletişim, etkileme, eşgüdümleme ve denetim) kullanımını belirlemektir. Çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma araştırma modeli (mixed research method) kullanılmıştır. Çalışmanın tarama modeli ile desenlenen nicel bölümünün evreni 2015-2016 Eğitim Öğretim yılında Antalya ili 3 merkez ilçe (Muratpaşa, Kepez, Konyaltı) sınırları içinde bulunan kamuya bağlı 49 genel lise ve meslek lisesinde görev yapmakta olan 207 yönetici ve 2693 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışmanın örneklem grubuna 150 okul yöneticisi ile 337 öğretmenin alınması yeterli görülmüştür. Ancak evrene daha fazla sayıda anket uygulatılmıştır. Sonuç olarak, 179 yönetici anketi ile 508 öğretmen anketi değerlendirmeye alınmıştır. Bu araştırmanın nitel kısmının modeli, keşfedici tasarım olarak desenlemiştir ancak okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışlarıyla ilgili olan boyutu ISTE (2009) standartlarından yola çıkılarak geliştirilmiştir. Nitel çalışmaya Antalya ili Kepez, Muratpaşa ve Konyaaltı ilçelerindeki beş genel lise ve dört meslek lisesinde görev yapan ve çalışmaya gönüllü olarak katılmak isteyen on sekiz okul müdürü ve müdür yardımcısı katılmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışmanın nicel araştırma yaklaşımı kullanılan bölümünde okul yöneticilerinin, bilgi ve iletişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde kullanımı ve teknolojik liderlik davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemek için iki veri toplama aracı kullanılmıştır. Okul yöneticilerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) yönetim süreçlerinde kullanımını belirlemek için araştırmacı tarafından geliştirilen üç bölüm ve kırkı iki soru maddesinden oluşan veri toplama aracı kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışlarını belirlemek için hazırlanan veri toplama aracının beş boyutu ve alt maddeleri bulunmaktadır. ISTE (2009) standartlarına bağlı kalarak geliştirilen veri toplama aracındaki toplam otuz bir madde araştırmacı tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir. Bu ölçme araçları tek anket formunda birleştirilmiştir. Nicel verilerin analizinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, basit korelasyon (Pearson korelasyon katsayısı), hiyerarşik çoklu doğrusal regresyon analizi, parametrik testlerden ilişkisiz örneklemler için t-testi, ilişkisiz örneklemler için tek faktörlü varyans analizi (One Way ANOVA) testi kullanılmıştır. Anlamlılık testlerinde, korelasyon analizlerinde ve çoklu doğrusal regresyon analizlerinde hem ,05 hem de ,01 düzeyleri dikkate alınmış ve ilgili analizde hangi anlamlılık düzeyinin esas alındığı belirtilmiştir. Yönetim süreçlerinde BİT'in kullanımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşlerine göre nicel bölümünden elde edilen bulgularda değerlendirme, örgütleme, eşgüdümleme, iletişim, etkileme ve karar verme- planlama boyutlarında anlamlı farklılık göstermektedir. Yönetici görüşlerinin bütün boyutlarda öğretmen görüşlerine göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yöneticiler yönetim süreçlerinde BİT'i yüksek oranda kullandıkları yönde görüş bildirirken, kendi okul yöneticilerini değerlendiren öğretmenlerin görüşleri daha düşük oranda çıkmıştır. Yöneticilerin ve öğretmenlerin görüşleri vizyoner liderlik, sistematik iyileştirme, mesleki uygulamada mükemmellik, dijital vatandaşlık ve dijital çağ öğrenme kültürü boyutlarında anlamlı farklılık göstermektedir. Yönetici görüşlerinin bütün boyutlarda öğretmen görüşlerine göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yöneticiler teknolojik liderlik davranışlarını yüksek oranda gösterdikleri yönünde görüş bildirirken, kendi okul yöneticilerini değerlendiren öğretmenlerin görüşleri daha düşük oranda çıkmıştır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde kullanımı ve okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışları arasındaki ilişkinin saptanmasına yönelik hiyarşik regresyon sonuçları genel olarak yorumlandığında okul yöneticilerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde kullanması, teknolojik liderlik davranışlarını büyük ölçüde etkilemektedir.