Eğitim kurumlarında algılama yönetimi ve tercih edilebilirlik üzerine bir durum çalışması: Antalya ili merkez ilçelerinde bulunan fen liseleri örneği

Abstract

Bu çalışma, Antalya İli Merkez İlçelerinde bulunan fen liselerinin algılama yönetimi çalışmalarını ve bu çalışmaların tercih edilebilirlik üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma nitel araştırma modellerinden bütüncül çoklu durum çalışması deseninde gerçekleştirilmiştir. Maksimum çeşitlilik örneklemesi alınarak yapılan araştırma, bir devlet fen lisesi ve iki özel fen lisesi üzerinde yürütülmüştür. Elde edilen verilerin analizi sonucunda; öğrenci velilerine göre ideal ortaöğretim okulunun özellikleri tanımlanmıştır. Velilerin çocuklarının eğitim alması için en uygun okulun belirlenmesi sürecinde kullandıkları bilgi kaynakları (algı kaynakları) tespit edilmiştir. Özel ve devlet okullarının öğrenci velileri üzerindeki algıları belirlenmiştir. Bu algıların oluşması sürecinde okulların yürüttüğü çalışmalar ve bu çalışmaların etkileri ortaya konmuştur. Ortaöğretim okullarının tercihi sürecinde etkisi olan kişiler belirlenmiştir. Öğrenci velilerine göre okulların etkili bir algılama yönetimi çalışması yapabilmeleri için önemli gördükleri unsurlar tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda ideal ortaöğretim okulu tanımlanmasında; fiziki donanım, ders ve üniversite sınav başarısı, başarılı öğrenci profili, sosyal ve kültürel çalışmalara yer verilmesi gibi nitelikler daha çok ön plana çıksa da kişilerin istek ve beklentilerine göre farklı tanımlamaların varlığı görülmektedir. Okulları tanıma açısından; okullarla yapılan görüşmeler, internet araştırmaları, referans grupları, diğer okulların - dershanelerin veya öğretmenlerin yönlendirmeleri, reklam ve tanıtım çalışmaları, aile bireylerinin okullarla ilgili tecrübeleri, geçmişten gelen bilgiler ve okullara yapılan tanıtım gezileri bilgi kaynakları olarak değerlendirilmektedir. Hem devlet fen liseleri hem de özel fen liseleri başarılı okullar olarak görülmektedir. Devlet fen liselerindeki öğrenci profilinin çok başarılı olduğu ancak öğrencilerin çok fazla yoruldukları, mevzuat, bürokrasi ve maddi imkânların yetersizliği, öğretmenlerin sadece gerekeni yaptıkları gibi algılar ön plana çıkmaktadır. Özel fen liselerinde ise iletişimin daha güçlü olduğu, öğrencilerle daha yakından ilgilenildiği, bu okulların daha fazla imkânlara sahip oldukları ancak öğrenci velileri üzerinde ticari kaygılara yönelik algıların varlığı tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında yer alan her üç okul için de çok farklı algılara ulaşılmıştır. Bütün öğrenci velilerinin okul tercihi yapmadan önce okullarla görüşmeler yaptıkları; özel fen liseleri ile yapılan görüşmelerin veliler üzerinde etkili olduğu, devlet fen lisesinde ise bu görüşmelerin genellikle olumsuz izlenimlere neden olduğu tespit edilmiştir. Orta öğretim okullarının tercihi sürecinde ailelerin; öğrencilerinin okulları tanıyabilmeleri için imkanlar yaratmaya çalıştıkları, rehberlik yaptıkları ancak son kararı öğrencilerin kendilerinin verdikleri, bu süreçte aile bireylerinin, öğretmenlerin, arkadaşların, komşuların vb. birçok kişinin etkili olduğu tespiti yapılmıştır. Eğitim kurumlarının kendilerini tanıtabilmeleri ve tercih edilebilirliklerini artırabilmeleri için okullarında eğitim gören öğrencilerin her türlü bireysel vaya kitlesel başarılarını çeşitli kanallarla hedef kitleye yansıtmalarının önemli olduğu görülmektedir. Okulların görsel ve yazılı kanallarla reklam çalışmalarına çok sık olmasa da yer verdikleri ancak bu çalışmalardan daha çok okullarda eğitim gören öğrencilerin ve referans gruplarının tanıtımda etkili olacağı sonuçlarına ulaşılmıştır.