Abstract:
Üretim sistemlerinde otomasyonun hızla yaygınlaşması ve bilgi teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmeler ile birlikte üretilen mamul ve hizmetlerde ortaya çıkan çeşitlilik ve üretim maliyetlerinde meydana gelen yapısal değişim geleneksel hacim tabanlı maliyet sistemlerinin mamul veya hizmet maliyetlerinin hesaplanmasında hatalı sonuçlar vermesine neden olmuştur. Bu nedenle genel üretim maliyetlerinin hacim tabanlı ölçülerle ürünlere yüklenmesi ile doğru maliyet bilgilerine ulaşamayan işletmeler Faaliyet Tabanlı Maliyetleme yöntemi çalışmalarına yönelmişlerdir. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, çeşitli maliyet havuzları için farklı maliyet dağıtım anahtarı aracılığıyla ürün veya hizmetlerin Genel Üretim Giderlerinden yararlandıkları ölçüde pay alarak daha doğru bir maliyet ölçümü yapmak için 1980'lerde ortaya çıkmıştır. Ancak Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin oluşturulması, sürdürülmesi, güncellenmesi zor olması ve kullanılmayan kapasiteyi göz ardı etmesi bu yöntemin verimli, güncel ve çağdaş bir yönetim aracı olmasını engellemiştir. Sonuç olarak Faaliyet Tabanlı Maliyetleme' nin uygulama aşamasında ortaya çıkan problemlere çözüm getirmek için yeni nesil maliyet yöntemi olarak Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kaynak Tüketim Muhasebesi ortaya çıkmıştır. Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetleme hem faaliyetlere odaklanan hem de zaman faktörünü dikkate alan bir yöntem iken Kaynak Tüketim Muhasebesi, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ile Alman Maliyet Muhasebesi sisteminin bileşiminden oluşan ve odak noktası kaynak olan bir sistemdir. Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kaynak Tüketim Muhasebesi yöntemi atıl kapasite maliyetlerinin hesaplanmasına olanak tanımaktadır ve hesaplanan atıl kapasite maliyetini ürün veya hizmetlere dağıtmayıp aşırı maliyetlemeyi önleyerek daha gerçekçi maliyet bilgisi ortaya çıkarmaktadır. Diğer iki yöntemden farklı olarak Kaynak Tüketim Muhasebesi, kaynak maliyetlerini sabit ve orantısal olarak gruplandırması, ekonomik gerçekliği daha iyi yansıtan yerine koyma maliyeti üzerinden amortismanı esas alması ve yöneticilere hem kısa hem de uzun vadeli kararlar almasına yardımcı olmasından dolayı daha detaylı ve geniş kapsamlı bir maliyet sistemidir.
