Özet:
Bu araştırmanın amacı ortaöğretim kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin ast-üst kavramlarına ilişkin algılarını tespit etmektir. Araştırma nitel araştırma yönteminde ve olgubilim (fenomoloji) desenindedir. Araştırmada veri toplamak amacıyla görüşme tekniği, veri toplama aracı olarak da yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve görüşmeler katılımcılar ile yüz yüze yapılmıştır.. Araştırmanın çalışma grubu, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Antalya ili merkez ilçelerinde bulunan resmi ortaöğretim kurumlarından fen liseleri, Anadolu liseleri ve Anadolu imam-hatip liselerinde görev yapan müdür, müdür yardımcısı ve öğretmenlerden maksimum çeşitlilik yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Araştırmaya 5 müdür, 8 müdür yardımcısı ve 12 öğretmen katılmıştır. Araştırmanın sonucunda müdür yardımcıları ve öğretmenlere göre ast-üst ilişkisinin askeri disiplindeki gibi sert bir yapısının olmadığı görülmüştür. Karar alma sürecinde okul müdürlerinin herkesin katılımını istese bile genelde kendi istediklerini yaptıkları belirlenmiştir. Okul müdürleri demokratik liderlik sergilediklerini düşünmektedirler. Ancak müdür yardımcıları ve öğretmenlerin algıladıklarına göre okul müdürleri otokratik liderlik özellikleri sergilemektedirler. Planlamalar yapıldıktan sonra okul müdürü sürecin takibini genellikle müdür yardımcılarından beklemektedirler. Örgütleme süreci içerisinde okul müdürleri, müdür yardımcılarının görevlendirilmesi için konuya ilişkin deneyimlerini ve istekleri göz önüne alırken öğretmenlerin görevlendirmesi için daha çok becerileri ve yetenekleri göz önüne aldıkları tespit edilmiştir. İletişim sürecinde yöneticiler, astlarının kendileri ile görüşme taleplerini çok acil bir durum yoksa anında görüşürüm şeklinde ifade etmektedirler. Astlar ise yöneticilerin görüşme taleplerine olumlu karşılık verdiklerini ancak sorunlarının çözümünde çok da yardımcı olmadıklarını belirtmişlerdir. Yöneticilerin günlük selamlaşmalar ve özel günlerdeki kutlamaların dışında moral ve motivasyon arttırıcı özel bir çabanın içinde olmadıkları görülmüştür. Bazı okul müdürlerinin müdür yardımcıları ve öğretmenlerle aynı fikirde olmadıkları durumlarda kendi fikirlerini uyguladıkları tespit edilmiştir.
