Eğitimde ölçme ve değerlendirme dersi programının değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, eğitim fakültelerinin tüm programlarında zorunlu olan, öğretmenlik meslek bilgisi derslerinden eğitimde ölçme ve değerlendirme dersi programının değerlendirilmesidir. Araştırmada karma yöntem tasarımlarından çok aşamalı değerlendirme tasarımı kullanılmıştır. Program değerlendirme modeli olarak ise Stake'in İhtiyaca Cevap Verici Program Değerlendirme Modeli tercih edilmiştir. Verilerin toplanmasında ise Stake'in Uygunluk-Olasılık Değerlendirme Modelinin Betimleme Matrisi dikkate alınmıştır. Ayrıca araştırma Eğitimde Değerlendirme Standartları Ortak Komitesi (JCSEE) tarafından hazırlanan program değerlendirme standartları dikkate alınarak yürütülmüştür. Çalışmanın ulaşılabilir evreni Rize İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren devlet okulları, Recep Tayip Erdoğan Üniversitesi, Trabzon Üniversitesi ve Giresun Üniversitesi Eğitim ve İlahiyat Fakülteleridir. Çalışmada ölçüt örnekleme, maksimum çeşitlilik örneklemesi, tipik durum örneklemesi ve çalışma grubu gibi yöntemlerle belirlenen 484 öğretmen adayı, 16 öğretmen, 8 okul yöneticisi ve 7 öğretim elemanından yarı yapılandırılmış görüşme formları, gözlem formu, başarı testi ve kontrol listesi kullanılarak veriler toplamıştır. Araştırma verilerinin geçerlik ve güvenirliğini sağlamak için uzman görüşü, katılımcı teyidi, kodlayıcı tutarlılığı ve madde analizleri gibi çeşitli önlemler alınmış, verilerin analizinde içerik analizi ve betimsel analizlerden yararlanılmıştır. Başarı testi puanlarının çeşitli değişkenler açısından farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için İlişkisiz Örneklemler İçin T Testi, İlişkisiz Örneklemler İçin Tek Faktörlü Varyans Analizi, Mann-Whitney U ve Games Howell testlerinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre hem görevi başındaki öğretmenler hem de öğretmen adayları ölçme ve değerlendirme konusunda kendilerini yeterli görmemektedir. Bu durum büyük oranda öğretmenlere hizmet öncesi eğitimleri sırasında sunulan ölçme ve değerlendirme eğitiminin niteliğiyle ilişkilendirilmiştir. Bu bağlamda eğitimde ölçme ve değerlendirme dersinin niteliğine ilişkin elde edilen sonuçlara göre, programın hedef ve içeriklerinin belirlenmesinde hedef seçme ve yazma ilkelerine uymama, öğretmenlik alanı, öğrenci özellikleri, kurumsal farklılıklar gibi değişkenlerin yeterince dikkate alınmaması gibi sorunlar söz konusudur. Ayrıca YÖK çerçeve programları, Bologna süreçleri, kalite ve akreditasyon süreçleri, KPSS içerikleri, öğretim elemanının alan uzmanlığı gibi çok sayıda değişkenin hedef ve içeriklerin belirlenmesinde karışıklığa sebep olduğu söylenebilir. Uzaktan eğitim uygulamaları iletişim, etkileşim ve katılım, öğretim yöntem ve teknikleri, ölçme ve değerlendirme gibi süreçler açısından sınırlayıcı olarak görülmektedir. Ders süresi ise uygulama yapmaya olanak tanımayacak ölçüde kısa olduğu için eleştirilmektedir. Görevi başındaki öğretmenler ve öğretmenlik uygulaması dersini alan öğretmen adayları ölçme ve değerlendirme konusunda öğrendikleri teorik bilgilerin okullarda karşılığının olmadığını düşünmektedir. Ayrıca YÖK tarafından ders üzerinde yapılan güncelleme ve değişikliklerin önceki düzenlemelere kıyasla olumlu anlamda bir fark oluşturamadığı gözlemlenmiştir. Çalışmada son olarak tespit edilen sorunların giderilmesine ve benzer konularda yürütülecek program değerlendirme araştırmalarına katkı sağlayacağı düşünülen çeşitli öneriler sunulmuştur.