Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi

Abstract

Ana dili öğretiminde okullarda en fazla kullanılan kaynaklar olan Türkçe ders kitapları günümüzde yaşanan hızlı değişim ve gelişimler doğrultusunda sürekli güncellenmekte ve değişmektedir. Araştırmanın amacı ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan etkinliklerin Yenilenmiş Bloom Taksonomisindeki bilişsel süreç boyutu açısından incelenmesidir. Bu bağlamda çalışmada 5, 6, 7 ve 8. sınıf seviyelerinde okutulan Türkçe ders kitaplarındaki etkinlikler Türkçe Dersi Öğretim Programı'ndaki dil becerileri ile ilgili kazanımlar doğrultusunda başlıklar halinde ele alınmıştır. Araştırmada 6, 7 ve 8. sınıf düzeylerinde MEB Yayınlarına ait ve ilgili sınıf düzeyinde en fazla sayıda basılmış olan ders kitabı ile 5. sınıf seviyesinde MEB Yayınlarına ait bir ders kitabı olmadığı için özel yayınevine ait 5. sınıf Türkçe ders kitabı olmak üzere dört kitap üzerinde çalışılmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemi ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri doküman analizi ile toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenerek Yenilenmiş Bloom Taksonomisindeki basamakların dağılımı yüzde ve frekans değerleri biçiminde sunulmuştur. Her bir sınıf seviyesinde 8'i dinleme / izleme metni, 24'ü okuma metni olmak üzere 128 metne yönelik toplam 2018 etkinlik incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki 598 etkinliğin 436'sının alt düzey basamaklara, 162'sinin üst düzey bilişsel basamaklara; 6. sınıf Türkçe ders kitabındaki 494 etkinliğin 319'unun alt düzey basamaklara, 175'inin üst düzey bilişsel basamaklara; 7. sınıf Türkçe ders kitabındaki 503 etkinliğin 279'unun alt düzey basamaklara, 224'ünün üst düzey bilişsel basamaklara; 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki 423 etkinliğin 256'sının alt düzey basamaklara, 167'sinin ise üst düzey bilişsel basamaklara yönelik olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yenilenmiş Bloom Taksonomisindeki basamaklara yönelik etkinliklerin en fazla sayıda yer aldığı sınıf düzeylerine bakıldığında hatırlama basamağının 5. sınıf Türkçe ders kitabında, anlama basamağının yine 5. sınıf Türkçe ders kitabında, uygulama basamağının 6. sınıf Türkçe ders kitabında, çözümleme basamağının 7. sınıf Türkçe ders kitabında, değerlendirme basamağının 7. sınıf Türkçe ders kitabında, yaratma basamağının ise en fazla 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer aldığı sonucu elde edilmiştir. Bununla birlikte 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerde anlama basamağının her sınıf seviyesinde en fazla sayıda yer alan basamak olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucunda kitaplarda üst düzey bilişsel basamaklara yönelik etkinliklerin sayısının artırılabileceği gibi öneriler sunulmuştur.