Abstract:
Tarım ürünler piyasası, sektörün genel özelliklerinden dolayı karmaşık bir yapıya sahip olup tarım ürünleri fiyatları genellikle üretimden önce belirsiz olup bir önceki yılın fiyatları doğrultusunda üretim planlanmaktadır. Üretim artışı ve azalışları başta olmak üzere birçok etmen tarımsal ürünlerin fiyat oluşumunu doğrudan ve dolaylı olarak etkilemektedir. Zeytin üretim artışı ve azalışlarından en çok etkilenen tarım ürünlerinden birisidir. Zeytin üretiminden elde edilen meyveler, işlenmesi suretiyle sofralık zeytin ve zeytinyağı olarak tüketiciye ulaşmaktadır. Zeytin meyvelerinin işlenmesi ile hem katma değeri yüksek ürünler elde edilmekte hem de tarım sanayi entegrasyonunun gelişmesi ve sürdürülebilirliği sağlanmaktadır. Günümüzde gastronomi ve sağlık açısından Akdeniz mutfağının öneminin artması ile zeytinyağına olan ilginin ve talep miktarının artmasına neden olmaktadır. Zeytinde gerek kendi özelliğinden gerekse doğal yapıdan kaynaklanan nedenlerle üretim miktarındaki değişimler fiyatına yansımaktadır. Türkiye içinde önemli bir ürün olan zeytin ve zeytinyağında fiyat oluşumu üretici, işleyici ve kooperatif kanalında gerçekleşmektedir. Bu nedenle bu çalışmanın ana amacı; zeytin ve zeytinyağı piyasasındaki paydaşlara göre fiyat oluşumundaki etkileyen faktörlerin belirlenmesidir. Çalışmada Türkiye zeytinyağı üretiminde önemli bir yeri olan Muğla ili Milas ilçesinde 150 adet üretici, 30 zeytinyağı işleme tesisi ve bölgeden zeytinyağı alımı yapan kooperatifle yüz yüze gerçekleştiren anketlerle elde edilen veriler kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre zeytin fiyat oluşumunda 3 adet faktör zeytinyağı fiyat oluşumunda 4 adet faktör ve zeytin ile zeytinyağı fiyat oluşumunda 4 adet faktör etkili bulunmuştur.
