Özet:
Bu çalışmada 2004-2005 yıllarında, Aydın, Antalya, İçel, Adana ve Hatay illerinden toplanan B. tabaci populasyonları arasındaki biyolojik, morfolojik, biyokimyasal ve moleküler farklılıklar ortaya konularak biyotipler belirlenmiştir. Mitokondriyel sitokrom oksidaz I (mtCOI) gen bölgesi çalışmalarında, 617 bazçiftlik kısımda toplam 32 adet nükleotid bölgesinin varyasyon gösterdiği belirlenmiştir. Filogenetik analiz sonuçları ile oluşan soyağacı, ülkemizde bulunan beyazsinek populasyonlarının B ve Q biyotipleri etrafında toplandığını göstermiş ve B biyotipi ve Q biyotipine ait bireylerde populasyon içinde nükleotid farklılığı görülmemiştir. Çalışmada Hatay ili Harbiye ve Dörtyol'da B biyotipi yerleşik iken, Kırıkhan ve Hassa'da Q biyotipi saptanmıştır. İçel ilinde Tarsus'ta B, Adana ili Havutlu ve Ceyhan'da ise Q biyotipi tespit edimiştir. Antalya ili Merkez (Kampüs)'de Q biyotipi, Gazipaşa'da ise B biyotipi belirlenmiştir. Aydın'da ise sadece Q biyotipi bulunmuştur. Biyokimyasal çalışmalarda poliakrilamid jel elektroforez (PAGE) yöntemi kullanılarak her bir populasyona ait esteraz izoenzimi profilleri belirlenmiştir. Populasyonların oluşturduğu esteraz profilleri dikkate alındığında 2 farklı izoenzimatik profilin oluştuğu görülmüştür. PAGE üzerinde esteraz aktiviteleri incelendiğinde, birinci grupta yer alan B biyotipi populasyonların çoğunlukla daha güçlü boyandığı, ikinci grup Q biyotipi populasyonlarının ise daha zayıf boyandığı belirlenmiştir. Morfolojik çalışmalarda Tarayıcı Elektron Mikroskobunda (SEM) pupaya ait morfolojik karakterlerden ön yankenar seta (ASMS4), ön mum saçakları (Aw) ve trakeal oyuk (TF) karakterlerinin daha bilgi verici olduğu saptanmıştır. Çalışma sonuçları, Aydın, Antalya Merkez ve Ceyhan (Q) populasyonlarının aynı grupta, Tarsus, Harbiye ve Gazipaşa (B) populasyonlarının ise ikinci bir grupta yer aldığını göstermiştir. B. tabaci'nin 4 farklı populasyonuna ait bireylerinde yumurta, larva+pupa gelişme süreleri ile ömür uzunluğu ve yumurta verimi araştırılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre yumurtaların açılma süreleri Harbiye (B), Tarsus (B), Nazilli (Q) ve Antalya Merkez (Q) populasyonlarında sırasıyla 6.69, 6.71, 6.74 ve 7.01 gün olarak bulunmuştur. Larva+pupa gelişme dönemlerine ait süreler ise sırası ile 11.20, 11.27, 11.96 ve 12.32 gün olarak belirlenmiştir. Çalışmada, ömür uzunluğu Harbiye, Tarsus, Nazilli ve Antalya Merkez populasyonlarında sırası ile, 31.40, 31.00, 31.70 ve 32.10 gün, bırakılan yumurta sayısı ise 244.50, 240.20, 235.00 ve 235.10 adet olarak saptanmıştır. Larva+pupa gelişme süresi dışında, çalışma sonucunda elde edilen biyolojik parametreler arasındaki farklılıklar, istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Gümüş yaprak reaksiyonu çalışmalarında Tarsus, Harbiye ve Gazipaşa populasyonları, B biyotipi tarafından oluşturulması beklenen gümüş yaprak simptomunu meydana getirmiştir.
