PISA 2015 Türkiye örneklemi fen okuryazarlığını açıklayan değişkenlerin CHAID analizi ile incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada Türk öğrencilerin PISA 2015 öğrenci anketine vermiş oldukları yanıtlarla fen okuryazarlığını açıklayan değişkenleri incelemek amaçlanmıştır. PISA 2015 uygulamasında, 72 ülkedeki yaklaşık 29 milyon öğrenciyi içeren bir evreni temsil eden 540.000'e yakın öğrenci çalışma kapsamına alınmıştır. Tarama modellerinden ilişkisel tarama deseninde yürütülen araştırmanın Türkiye evreni 15 yaş 3 ay ile 16 yaş 2 ay aralığında olan 1.324.089 öğrenci, uygulamaya katılabilecek ulaşılabilir Türkiye evreni ise 925.366 öğrenci olarak belirlenmiştir. Türkiye örneklemini ise bu evrenden tabakalı örnekleme yoluyla seçilmiş 5895 öğrenci oluşturmaktadır. Türk öğrencilerin fen okuryazarlığını açıklayan değişkenler PISA öğrenci anketinden seçilen maddelerle belirlenmiştir. Araştırmanın örneklemini ise kayıp değer içeren veriler çıkarıldıktan sonra kalan 3052 kişi oluşturmaktadır. Bu çalışmada verilerin analizi için veri madenciliği karar ağaçları algoritmalarından biri olan Otomatik Ki-Kare Etkileşim Belirleme (CHAID) yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda Türk öğrencilerin fen okuryazarlığını en iyi açıklayan değişkenin "evde bulunan kitap sayısı" olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Türk öğrencilerin fen okuryazarlığını açıklayan diğer değişkenler de ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Öğrencinin kendisi, ailesi ve evi ile ilgili olan değişkenlerden: evde sahip olduğu eğitim kaynakları, evde bulunan bilgisayar sayısı, evde okul dersleri için kullanabileceği kişisel bir bilgisayarının olup olmadığı ve ebeveyn desteğinin etkili olduğu; öğrencinin kendi hayatı ile ilgili değişkenlerden: öğrencinin mesleki beklentisinin etkili olduğu görülmüştür. Okul takvimi ve öğrenmeye ayrılan zaman ile ilgili değişkenlerden: okulda bir haftada girdiği fen dersi sayısı ve fen öğrenmeye ayırdığı zamanın etkili olduğu; okulda fen öğretimi ile ilgili değişkenlerden: sorgulamaya dayalı fen öğretiminin etkili olduğu belirlenmiştir. Öğrencinin fen alanına yönelik eğilimi ile ilgili değişkenlerden: öğrencinin çevre bilinci, çevresel iyimserliği, fen özyeterliği ve sahip olduğu epistemolojik inançlarının etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada başarılı ve başarısız öğrencileri ayırmadaki en etkili düğümü belirlemek için kazanç değerleri incelendiğinde en etkili düğümün; evinde 200'den fazla kitap bulunan öğrencilerden okulda bir haftada girdiği ders saati sayısı 40'dan fazla olanların içerisinde bilim özyeterliğine sahip olan öğrencilerden oluşan düğüm olduğu görülmüştür. En etkili ikinci düğümün; evinde 200'den fazla kitap bulunan öğrencilerden okulda bir haftada girdiği ders saati sayısı 40 olanların içerisinde ailesinden kendine güvenmesi için destek alan öğrencilerden oluşan düğüm olduğu belirlenmiştir. Başarılı ve başarısız öğrencileri açıklamada en etkili üçüncü düğümün; evinde 101-200 arasında kitap bulunan öğrencilerden okulda hiçbir fen dersinde kendi deneyimlerini tasarlamalarına izin verilmeyenlerin içerisinde her hafta fen dersi için öğrenmeye ayırdığı zaman 150 dakikadan fazla olan öğrencilerden oluşan düğüm olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanında öğrencilerin başarılarını ayırt etmede en az bilgi veren düğümün; evinde 10'dan az kitap olan öğrencilerin içerisinde çevre bilincine sahip olmayıp buna rağmen çevresel iyimserliğe sahip olan öğrencilerden oluşan düğüm olduğu belirlenmiştir.