Medyada kadın asker temsilinin toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi

Abstract

Kurumların toplumsal cinsiyet kalıplarını yeniden üreten mekanizmalar olması bağlamında Türk toplumunda ordu kültürü, sosyo-kültürel yapıyı, yaşam şeklini ve anlayış örüntülerini biçimlendiren bir özelliğe sahiptir. Ordu ve silahlı kuvvetler genelde maskülen bir alan ve askerlik erkek mesleği olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle çalışmada toplumsal cinsiyet örüntülerinin en keskin hissedildiği, erkekliğin yeniden inşa edildiği ve yeniden üretildiği bir alan olması nedeniyle Türk ordusunda görev alan kadın askerler ele alınmıştır. Kadının toplum içindeki yeri ve geleneksel rolüne ilişkin tanımlamaların rahatça gözlemlenebildiği medya, kadının toplumsal cinsiyetinin analiz edilmesinde önemli bir role sahiptir. Bu sebeple çalışmada medya toplumsal gerçekliği yansıtan önemli bir araç olduğu için, medyada toplumsal cinsiyet temsili kadın askerlerin medyada yer alma biçimleri üzerinden analiz edilmiştir. Çalışmada, medyada kadın askerlerin temsilinde kadınların genel olarak maskülen bir iş olarak görülen ve zor olan askerlik mesleğini layıkıyla yerine getirdikleri vurgusu yapılmakla birlikte kadına atfedilen toplumsal cinsiyet rolleri olan iyi ve fedakâr anne ve eş olma rolleri üzerinde durularak üstü kapalı da olsa toplumsal cinsiyet ayrımcılığının yapılmaya devam edildiği ve kadınların profesyonel anlamda askerlik yapmasının sıra dışı bir olaymış gibi gösterilmeye çalışıldığı, kadının asker kimliğiyle yüceltildiği, diğer yandan da medyanın toplumsal cinsiyet örüntülerini yeniden ürettiği, cinsiyetçi bir dil kullandığı iddia edilmektedir. Çalışmanın amacı, Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli kadın subay ve astsubayların medyada temsil ediliş biçimlerinin toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesidir. Ataerkil ideolojiler tarafından meydana getirildiği düşünülen kadının toplumsal konumunun ve bu çerçevede kurgulanan imajının yazılı ve görsel medyada kadın askerler ile ilgili yapılan haber ve röportajlar aracılığıyla detaylı bir incelemesinin yapılacağı çalışmada medyanın toplumsal cinsiyet örüntülerini yeniden üreten önemli bir araç olduğunun gösterilmesi amaçlanmaktadır. Tez için öncelikle literatür taraması yapılmıştır. Sonrasında yazılı ve görsel medyada kadın askerler ile ilgili yer alan haber ve röportajlar incelenerek medya metinlerinin içerik çözümlemesi yapılmıştır. Kadın askerlerin toplumsal cinsiyet bağlamında nasıl temsil edildikleri, medyanın kadın askerler ile ilgili yapılan haber ve röportajlarda cinsiyetçi bir dil kullanıp kullanmadığı ortaya konulmuştur. Haber ve röportajlar (random) örnekleme yöntemi (rastgele/tesadüfî örnekleme) ile seçilmiştir. Elde edilen sonuçlar çözümlenip analiz edilmiştir.