Türk petrol piyasası düzeninde kabahatler ve yaptırımları

Abstract

Her ne kadar günümüzde yenilenebilir enerji kaynakları giderek daha fazla kullanılır hale gelseler de başta petrol olmak üzere fosil menşeli enerji kaynakları hala toplam enerji tüketiminin başlıca hammaddesi ve petrol sanayisinin başlıca girdisi olmaya devam etmektedir. Öte yandan petrolün limitli bir kaynak olduğu söylense de Dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemizde de petrol aramaları aralıksız devam etmekte, petrole yaslanan sanayi dalları ekonomilerdeki ağırlıklarını sürdürmektedir. Durum bu olunca; petrol piyasalarının istikrarı, petrolün güvenli arzı, Dünya ve ülke siyasetleri ve ekonomileri için vazgeçilemez stratejik bir konu olmaya devam etmektedir. Ülkemiz açısında da özellikle ülkemizin coğrafi konumu, transit yolların üzerinde kavşak bir noktada bulunması sebebiyle; enerji kaynağı olarak petrol ve petrolün küresel anlamda nakliyesi ülkemiz adına stratejik bir ürün olarak ele alınmasını gerektirmektedir. Bunun doğal sonucu olarak; petrol piyasasını da yakından ve çok yoğun bir şekilde takip edilmesi, ülkemiz hukukçuları için kaçınılmazdır. İşte bu noktada tezimiz; petrol piyasasının en iyi şekilde idaresi için vazgeçilmez olan, piyasa kurallarına uymayanlara uygulanacak idari yaptırım öngörülen kabahatleri incelemeyi kendine görev bilmiştir. Gerek doktrinde ve gerekse pratikte çok fazla üzerinde durulmayan, ancak ülkemizin ekonomik büyüklüklerine olumsuz anlamda büyük etki eden, kaçak akaryakıt gibi konular başta olmak üzere; petrol piyasasında sunum kısmında karşılaşılan kabahatler ve yaptırımları genel olarak ele alınmıştır. Yine petrol piyasasındaki yaptırımların; ne oranda kabahat hukuku genel ilkelerine uygun olduğu değerlendirilmiş, kabahatler bakımından 5015 sayılı Kanun kapsamında yapılan değişiklikler irdelenmiş ve uygulamadan mahkeme kararları kapsamında petrol piyasasında karşılaşılan mevcut aksaklıklar ve çözüm yolları açıklanmaya çalışılmıştır. Bulgularımız açısından özet olarak şu söylenebilir ki; hukuk alanında genelde yaşanan kanunların belirliliği ve suç ve cezaların, bu arada kabahatlerin kanuniliği ilkesinin yeterince Kanun koyucu ve uygulamacılar tarafından gözetilmemiştir. Yine ceza hukukunun temeli sayılan kusur ilkesi açısından; uygulamada sıkıntılar, yaşandığı ve suç ve cezaların orantılılığı ilkesinin birçok yerde dikkate alınmadığı ve bu durumun yüksek mahkeme kararlarına kadar yansıdığı görülmüştür.