Yeşil olum döneminde hasat edilen “Torry” domates .eşidinin olgunlaştırma ve muhafaza olanaklarının belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, yeşil olum döneminde derilen 'Torry' domates çeşidinin olgunlaştırılması ve muhafazası üzerine farklı derim sonrası uygulamalarının etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla, domatesler derimden sonra 4 farklı gruba ayrılmıştır. Birinci grup domateslere derimden sonra 13°C sıcaklıkta 24 saat süreyle 625 ppb dozunda methylcyclopropene (1-MCP) uygulaması yapılmıştır. İkinci grup domateslere ise 20°C sıcaklıkta 24 saat süreyle 1000 ppm dozunda etilen uygulaması ve üçüncü grup domateslere ise derimden sonra, önce 1000 ppm dozunda etilen uygulaması yapılmış ve daha sonra bu meyvelere 13°C sıcaklıkta 625 ppb dozunda 1-MCP uygulanmıştır. Dördüncü grup domatesler ise çalışmada kontrol grubu olarak yer almıştır. Derim sonrası farklı uygulamalar yapılan domatesler 13°C sıcaklık ve %90-92 oransal nemde 30 gün süreyle depolanmıştır. Muhafaza periyodu süresince farklı depolama ortamlarından 10'ar gün aralıklarla alınan meyve örneklerinde ağırlık kaybı, meyve eti sertliği, suda çözünebilir kuru madde (SÇKM), titre edilebilir asit (TEA), meyve rengi, solunum hızı ve etilen üretimleri belirlenmiştir. Çalışmada ayrıca domates meyvelerinde mantarsal ve fizyolojik nedenlerle bozulan meyve miktarları da saptanmıştır. Değişik süreler soğukta muhafaza edilen domatesler ayrıca raf ömürlerinin belirlenmesi amacıyla sıcaklığı 20°C olan bir odada 4 gün süreyle bekletilmiş ve bu meyvelerde de soğukta muhafaza süresince yapılan analizler tekrarlanmıştır. Domateslerde muhafaza periyodunun uzamasına paralel olarak ağırlık kayıplarında artışlar meydana gelmiştir. Ancak derimden sonra 1000 ppm dozunda etilen uygulanan domateslerde muhafaza süresince diğer uygulamalara göre daha düşük oranlarda ağırlık kaybı saptanmıştır. Çalışmamızda hem soğukta muhafaza hem de manav koşullarında bekletme süresince muhafazanın 20. gününe kadar 625 ppb dozunda 1-MCP uygulaması yapılan domateslerin meyve eti sertlikleri diğer uygulamalara göre daha yüksek bulunmuştur. Ancak depolamanın 20. ve raf ömrünün 20+4. gününden sonra meyve eti sertliği hızlı bir şekilde azalmıştır. Çalışmada domateslerin SÇKM miktarı muhafaza sonunda derim zamanındaki değerine göre artmış, buna karşın TEA miktarları ise azalmıştır. Domateslerde meyve renginin L* değeri (parlaklık) muhafazanın 20. gününe kadar 1-MCP uygulaması yapılan meyvelerde artmış, depolamanın geri kalan dönemlerinde ise azalmıştır. Benzer sonuçlar manav koşullarında bekletilen domateslerde de gözlenmiştir. Meyve renginin kroma (C*) değeri açısından hem soğukta muhafaza hem de manav koşullarında bekletme sırasında bir farklılık bulunamamıştır. Çalışmamızda, soğukta muhafaza periyodu sırasında en yüksek hue açı (hº) değeri 625 ppb dozunda 1-MCP uygulanan domateslerde, en düşük değer ise 1000 ppm dozunda etilen uygulaması yapılan meyvelerde ölçülmüştür. Benzer sonuçlar manav koşullarında bekletilen domateslerde de gözlenmiştir. Solunum hızı ölçümlerinde 'Torry' domates çeşidi tipik bir klimakterik seyir göstermiş olup derimden sonra 625 ppb dozunda 1-MCP uygulaması yapılan domateslerin solunum hızları ölçümlerin ilk 20 gününde diğer uygulamalara göre daha düşük bulunmuştur. Derimden sonra etilen uygulaması domateslerin etilen üretimlerini arttırmış ve 1000 ppm dozunda etilen uygulanan domateslerde daha yüksek seviyelerde etilen üretimi gözlenmiştir. Mantarsal ve fizyolojik nedenli bozulmalar açısından 625 ppb dozunda 1-MCP uygulanan domateslerde pazarlanamayan ürün miktarı diğer uygulamalara göre daha düşük bulunmuştur. Yapılan tüm analiz ve gözlemler sonucu yeşil olum döneminde derilen 'Torry' domates çeşidi meyvelerine derimden sonra 625 ppb dozunda 1-MCP uygulaması meyve kalitesinin korunması açısından muhafazanın 20. gününe kadar daha başarılı bulunmuştur. Bu süreden sonra 1-MCP uygulamasının etkinliği azalmıştır. Yeşil olum aşamasında derilen meyvelere etilen uygulaması bu meyvelerin olgunlaşmalarını hızlandırmış ve pazarlanabilir aşamaya gelmelerini sağlamıştır.