Özet:
Bu çalışmada, ülkemize özgü endemik bir bitki olan Asparagus lycicus (Likya Kuşkonmazı) bitkisinde bulunan asparajin etken maddesinin yüksek performanslı sıvı kromatografisi (HPLC) yöntemi ile tayini için metot optimizasyonu ve validasyonu gerçekleştirilmiştir. Ayrıca; bitkide toplam fenolik ve flavanoid madde, fenolik ve flavanoid madde bileşenleri, toplam antioksidan aktivite, C vitamini, organik asit bileşenleri, şeker bileşenleri, toplam antosiyanin madde, toplam yağ ve yağ asidi bileşenleri miktarları belirlenerek bitkinin fitokimyasal karakterizasyonu gerçekleştirilmiştir. Farklı mobil faz bileşiminde, akış hızında, kolon sıcaklığında ve enjeksiyon hacminde çalışılarak optimum metot koşulları belirlenmiştir. Sonuçta, mobil faz bileşimi su:metanol:formik asit karışımı (hacimce 95:5:0,1 oranında); akış hızı 0,3 mL/dk; kolon sıcaklığı 35 °C ve enjeksiyon hacmi 3 µL olarak belirlenmiştir. Metot validasyonunun gerçekleştirilmesi için doğrusallık, doğruluk, kesinlik, gözlenebilme sınırı (LOD), tayin sınırı (LOQ) ve seçicilik parametreleri saptanmıştır. LOD ve LOQ değerleri sırasıyla 0,28 mg/L ve 0,92 mg/L olarak hesaplanmıştır. Asparagus lycicus bitkisinin fitokimyasal karakterizasyonunu belirlemek amacıyla biyokimyasal içerik analizleri yapılmıştır. Asparajin içeriği 6,14 mg/g bitki olarak belirlenmiştir. Toplam fenolik ve toplam flavonoid içerikleri sırasıyla 13,22 mg GAE/g bitki ve 3,24 mg CE/g bitki olarak bulunmuştur. Fenolik ve flavonoid bileşen analizlerinde, rosmarinik asit, ferulik asit, klorojenik asit, o-kumarik asit, p-kumarik asit ve sinapik asit miktarları sırasıyla 28,8; 109,2; 531,2; 2,8; 17,6 ve 6,0 mg/kg bitki olarak tespit edilmiştir. Toplam antioksidan aktivite 13,2 mg/mg DPPH olarak bulunmuştur. C vitamini miktarı 234,6 mg/kg bitki olarak elde edilmiştir. Organik asit bileşen analizinde malik asit miktarı 2,9 mg/kg bitki olarak belirlenmiştir. Fruktoz ve glikoz miktarları sırasıyla 25,15 g/kg bitki ve 18,25 g/kg bitki olarak elde edilmiştir. Toplam antosiyanin içeriği 5,15 mg/kg bitki olarak belirlenmiştir. Yağ analizinde, toplam yağ içeriği % 9,65 olarak bulunmuştur. Ana yağ asidi bileşenleri olarak oleik asit (% 55,36), linoleik asit (% 32,01) ve palmitik asit (% 7,61) tespit edilmiştir.
