Abstract:
Phlebotomine kum sinekleri (Diptera, Psychodidae, Phlebotominae), Leishmania türleri, arbovirüsler ve bakterilerin vektörleri olan tıbbi olarak önemli böceklerdir. Kum sineklerinin larva kontrolü çok zor ve neredeyse imkânsız olduğu için mücadele çoğunlukla erginler için gerçekleştirilmektedir. Sentetik piretroid insektisit olan Prallethrin'in %1.2'lik elektrolikit formülasyonu Türkiye'de sivrisineklerin kontrolü için kullanılmaktadır. Bu çalışmada, prallethrin'in doğadan toplanan kum sinekleri üzerindeki toksik etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Ergin kum sinekleri Haziran 2016'da Antalya ili, Alanya ilçesi Yaylalı, Aliefendi ve Büyükpınar mahallelerinden ve Kepez ilçesine bağlı Karşıyaka mahallesinden CDC ışık tuzakları kullanılarak toplanmıştır. Kum sinekleri, prallethrin buharına maruz bırakılmış ve düşüş sayıları, 1 saat boyunca 5 dakikalık aralıklarla sayılmıştır. 1 saat maruz kaldıktan sonra, muamele edilmiş kum sinekleri temiz şişelere aktarılmış ve 24 saat süreyle %10 sükroz çözeltisi ile beslenmiştir. Ölümler 24 saat sonra kaydedilmiştir. Deneyler üç kez tekrar edilmiştir. Düşüş zamanları (Knock down time 50-KT50) değerleri probit analiz programı kullanılarak hesaplanmıştır. Bir saatlik maruz kalma süresinden sonra, Prallethrin, Antalya'nın farklı bölgelerinden toplanan tüm kum sineklerinde %100 ölüme neden olmuştur. Bu araştırmanın sonuçları, prallethrin'in elektrolikit formülasyonunun Türkiye'de kum sineklerinin kontrolünde kullanılabileceğini göstermektedir.
