Özet:
Mastitis, şap ve tüberküloz sığır yetiştiriciliğinde sık rastlanan ve büyük ekonomik kayıplara yol açan hastalıklardır. Bu çalışmada Türkiye'de yetiştiriciliği yapılan dört sığır ırkında genotipik yapı mastitis, şap ve tüberküloz hastalıklarına dirençle ilişkili olduğu daha önceki çalışmalarda bildirilen CD14, MBL, ITGB6, SLC11A1 ve TLR2 genleri temelinde araştırılmıştır. Bu bağlamda çalışmanın amacı 1-) Holstein (SA) sığır ırkı ile Türkiye yerli sığır ırkları olan Bozırk (B), Yerli Kara (YK) ve Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) sığırlarında CD14, MBL, ITGB6, SLC11A1 ve TLR2 genleri üzerindeki bazı polimorfizmlerin araştırılması; 2-) Eğer varsa SA, B, YK ve DAK sığır ırklarında mastitis, şap ve tüberküloz hastalıklarına dirençle ilişkili genotiplerin belirlenmesi ve bu genlerin MAS çalışmalarında kullanım olanaklarının tartışılması; 3-) Hastalıklara dirençle ilişkili lokuslar temelinde filogenetik ilişkinin incelenerek, bu lokusların filogenetik analizler için uygun olup olmadığının belirlenmesidir. Yapılan çalışmada CD14 ve MBL1 (Ekzon 2; 2534 G>A ve 2651 G>A ), SLC11A1 (5411G>A ve 7400G>A) ve TLR2 genleri üzerindeki polimorfizmler PCR-RFLP, ITGB6 reseptör (5'UTR bölgesi 29 G>A; 2145 T>C) genindeki polimorfizmler ARMS-PCR ve SLC11A1 genindeki tekrarlı bölgedeki varyasyon mikrosatellit yöntemi ile belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar, Türkiye'de yetiştirilen SA, YK, BI ve DAK sığır ırklarında CD14, MBL1 (ekzon 2; 2534 G>A ve 2651 G>A) genlerinin mastitis için, ITGB6 reseptör (5'UTR bölgesi, 29G>A) geninin şap için, SLC11A1 ve TLR2 genlerinin tüberküloz için yapılacak MAS çalışmalarında kullanılabileceğini göstermektedir. ITGB6 reseptör (2145T>C) geni, SLC11A1 (7400G>A) geni ve SLC11A geni üzerindeki mikrosatellit lokusun ise çalışılan sığır ırklarında MAS çalışmaları için uygun olmadığı anlaşılmaktadır. Ayrıca çalışmada incelenen lokuslar üzerinden oluşturulan filogenetik ağaçta ırklar genetik kökenlerine uygun olarak kümelenmiş ve bu lokusların ırk ayrımında kullanılabileceği görülmüştür.
