Özet:
Yabani Cicer türleri, kültürü yapılan nohuta (Cicer arietinum L.) göre biyotik ve abiyotik streslere daha dayanıklı olarak düşünülmektedir. Yabancı genler, yabani Cicer türlerinden kültür nohutlara aktarılabilir. Fakat türler arası melezlemelerde başarı yalnızca nohuttun yabani iki türü olan C. reticulatum Ladiz ile C. echinospermum P.H. Davis melezlemeleri ile elde edilmiştir. Bu çalışmada, C. arietinum L. (CA 2969) ve C. reticulatum (AWC 613) arasındaki karşılıklı melezlemelerden elde edilen F1, F2 ve F3 popülasyonlarını kullanarak verim kriterleri ve transgressif açılmları karşılaştırmayı amaçladık. F2 ve F3 popülasyonlarında üstün döller için heterosis değerleri bulunmuştur. F3 popülasyonunda, tanımlayıcı istatistik, transgresif açılımlar, korelasyon ve path analizleri, verim ve verim kriterleri için dar anlamda kalıtım dereceleri her iki melez popülasyonununda karşılaştırmak için çalışılmıştır. Aşağıdaki sonuçlar bu çalışmadan elde edilmiştir: (i) Kültürü yapılan nohut, türler arası melezlemelerde ana ebeveyn olarak kullanılmalıdır. (ii) Her iki F2 ve F3 melez popülasyonunda, bitkide dane ve bakla sayısı, dane verimi ve biyolojik verim bakımından üstün döller için hatırı sayılır şekilde heterosis bulunmuştur. (iii) Döllerdeki bazı özelliklerin maksimum değerleri, ebeveyn genotiplerinden daha yüksek bulunmuştur. (iv) Seleksiyon kriterleri arasında önemli farklılıklar olması nedeniyle genetik kazanç mümkün olabilir. (v) Bitkide dane sayısı, bakla sayısı ve biyolojik verim, dane verimi üzerinde doğrudan en yüksek etkisi olan özelliklerdir. (vi) 100-dane ağırlığı çevresel dalgalanmalardan etkilenememesi nedeniyle dar anlamda kalıtım derecesi en yüksek özelliktir. (vii) Önemli derecede verimli (üstün) açılımlar her iki melez kombinasyonunda bulunmuştur. Sonuç olarak, türlerarası melezleme verim ve verim kriterlerini artırmak ve de canlı ve cansız strese karşı dayanıklılığın artırmak için önerilebilir.
