Türkiye’de eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yapılmış bilimsel yayınların sosyal ağ analizi ile değerlendirilmesi : Bir bibliyometrik çalışması

Abstract

Ülkelerin bilimsel ilerlemeleri, o ülkede araştırma geliştirme faaliyetlerine ayrılan kaynakların, yapılan bilimsel yayınların, projelerin ve alınan patentlerin sayısı gibi bazı parametreler ile ölçülmektedir. Bu nedenle bilimde ilerlemek isteyen her toplumun bu parametrelerin niceliğini ve niteliğini artırabilecek bilimsel politikalar üretmesi gerekmektedir. Bilim politikalarının en önemli başvuru kaynaklarından biri üretilen yayınların matematiksel ve istatistiksel yöntemlerle incelendiği bibliyometrik araştırmalardır. Bu araştırmalarda yayın ve atıf sayıları, yazar, kurum ve dergilerin nitelikleri gibi birçok etmen incelenmekte ve değerlendirilmektedir. Bu anlamda, bibliyometrik çalışmalar, bilim dünyasının ve ülkelerin bilim ve yayın politikalarını belirleyen ve onlara yön veren araştırmalardır. Bu çalışmada Türkiye'de eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yapılan bilimsel yayınlar bibliyometrik yöntemlerle incelenerek, alandaki yayın üretiminin ve yazar/atıf ilişkilerinin niceliğini ve niteliğini artırabilecek politikaların üretilmesine katkı sağlayacak bulguların ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu çalışma betimsel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini 2006-2015 yılları arasında eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yayımlanmış Web of Science (WoS) veri tabanında taranan Türkiye adresli 205 makale ve 51 tam metin bilidiri oluşturmaktadır. Yayınlar sosyal ağ analizi yöntemi kullanılarak belirlenen bibliyometrik parametreler doğrultusunda analiz edilmiştir. Bu yöntemle alandaki bilgi yapısı, ilişkiler ve eğilimler görselleştirilmiş, ortaya çıkan ağın yapısı hakkında istatistiksel bilgiler verilmiştir. Türkiye'de eğitimde ölçme ve değerlendirme alanının genel profilinin belirlenmesi amacıyla ilk olarak yayın ve atıf sayılarının belirli değişkenler açısından frekans ve yüzde analizleri yapılmıştır. Daha sonra yayın ve atıf yapma ilişkileri belirli değişkenler açısından bibliyometrik parametreler doğrultusunda sosyal ağ analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Son olarak ortak atıf ve ortak kelime analizleri yapılarak alandaki eğilimler tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda Türkiye'de eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yayın üretiminin önemli bir kısmının belirli araştırmacılar tarafından gerçekleştirildiği, yayın yapılan dergilerin az sayıda ve Türkiye adresli dergilerle sınırlı kaldığı, yayınların ve yazarların aldıkları atıf sayılarının ise düşük olduğu ve bu atıfların belirli yayın ve yazarlarda toplandığı tespit edilmiştir. Alandaki yayın yapma ilişkileri açısından çok yazarlı yayınların sayısının yüksek, yazar ve kurum ilişkilerinin yoğun olduğu belirlenmiştir. Atıf yapma eğilimleri açısından incelendiğinde yapılan atıfların, çalışmaların en çok yayımlandığı Türkiye adresli dergilerde toplandığı tespit edilmiş, buradan da yapılan çalışmaların yerel kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Atıf yapma ilişkileri analiz edilerek elde edilen konu ve kavram eğilimleri incelendiğinde ise, eğitimde ölçme ve değerlendirme alanına yön veren dönüm noktası ve kilometre taşı olabilecek atıf kaynaklarının ve kavramların olmadığı, bu nedenle alanın uluslararası alanyazındaki güncel gelişim ve değişimlerden uzak kaldığı, zor değişen katı bir yapısı olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.