Özet:
Bitki ıslahında haploid bitki kullanımı ıslah süresini kısaltmada ve kısa zamanda %100 homozigot bitki elde etmede önemli bir yaklaşımdır. Bu çalışmada Galia ve Kırkağaç kavun (Cucumis melo L.) ıslah genotiplerinde üç farklı besi ortamı kombinasyonu ve üç farklı ışın dozunun ışınlanmış polen ile tozlanarak partenogenesis yolu ile embriyo ve haploid bitki oluşumu üzerine etkisi araştırılmıştır. Çalışmada; Galia tipinden K-7, K-12 ve K-13; Kırkağaç tipinden ise K-17 genotipleri kullanılmıştır. Araştırma Kuzey Agripark Bitki, Araştırma ve Biyolojik Mücadele San. ve Tic. Ltd. Şti. istasyonunda 2015-2016 yılları arasında gerçekleşmiştir. Galia ve Kırkağaç kavun tiplerinin ortalama tohum sayısı bakımından karşılaştırıldığında; Galia genotiplerinde tohum sayısı daha fazla çıkmıştır. Ayrıca 350 Gy ışın dozu uygulamasında kullanılan genotiplerde azalma gözlenmiştir. 300 Gy ışın dozu uygulaması ortalama tohum sayısı her iki kavun tipinde de en yüksek düzeyde bulunmuştur. Araştırmada kavunda haploid embriyo ve embriyodan gelişen bitkiler için en uygun ışın dozu, 300 Gy olarak belirlenmiştir. Bulgularımıza göre haploid embriyo eldesi ve embriyodan bitkiye dönüşüm genotipe, ışın dozuna ve besi ortamına bağlı olmakla beraber değişiklikler gösterebilmektedir. En yüksek embriyo yüzdesi ve en yüksek bitki sayısı Galia tipinde 300 Gy ışın dozu uygulanan ve MS besi ortamında gelişen grupta gözlenmiştir. Haploid bitki elde etmek için 300 Gy ışın dozu ve MS besi ortamı kullanılması tavsiye edilebilir.
