Phaselis kuzeybatı nekropolis: Tipoloji, belgeleme ve arşivleme

Abstract

Lykia ve Pamphylia bölgelerini Akdeniz'in kıyısında buluşturan Phaselis Antik Kenti'nin Kuzeybatı nekropolis alanının zamandizinsel bir perspektif içinde incelenmesi, mezar tipolojisinin belirlenmesi, nekropolis sınırlarının topografik harita üzerine işlenmesi ve her bir mezarın haritada konumlandırılması ile yüzey araştırmaları sınırları dahilinde elde edilen veriler ışığında, kentin ölü gömme geleneğinin arkeolojik maddi kültür kalıntıları özelinde ortaya konulması bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Yerleşimde konumlanışına göre: kuzeydoğu, kuzeybatı ve batı olmak üzere üç nekropolis alanı bulunmaktadır. Bu alanlar konum, mezar türü ve mezar sayısı gibi unsurlarla birbirinden ayrılmaktadır. Bu çalışmanın asıl konusu olan kuzeybatı nekropolisin detaylı olarak ele alınmasının yanı sıra çalışmanın bütünlüğünü sağlamak adına diğer nekropolislerde de çalışmalar sürdürülerek bunların kente ve birbirlerine göre konumları, mezar türlerinin tespiti ve karşılaştırılmalarından elde edilen veriler de sunulmaktadır. Bu kapsamda kuzeybatı nekropoliste; lahit, ostothek, khamasorion, anıtsal (oda) mezar ve kaya mezarı olmak üzere toplamda beş mezar türü tespit edilmiştir. Batı nekropolis küçük ölçekli bir gömü alanıdır ve mezar türü olarak yalnızca lahit kullanılmıştır. Kuzeydoğu nekropolis ise kentin en büyük gömü alanıdır ve tespiti yapılan mezar türleri; lahit (semerdamlı, beşik çatılı ve düz damlı gibi çeşitli kapaklarla örtülenler ile hyposorionlu olanlar şeklinde değişik tiplerde bulunmaktadır), ostothek, khamasorion, anıtsal mezar, tonozlu (örme) oda mezar olarak çeşitlilik göstermekte-dir. Phaselis nekropolislerinde günümüze değin herhangi bir bilimsel çalışma gerçekleşti-rilmemiştir. Kentin, siyasi, dini, sosyo-ekonomik ve kültürel değişimlerindeki katmanları görmemize olanak sağlayabilecek bu alanlar, kentteki diğer araştırmaların yanında yerini alarak nekropolis çalışmalarındaki boşluğun giderilmesine yönelik ilk çalışma niteliğiyle Phaselis'in kültür envanterine ve gelecekte yapılacak araştırmalara katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda belgeleme ve arşivleme çalışmaları sırasında elde edilen her türlü bulgunun değerlendirilmesi ve sınıflandırılması, diğer bölge (Lykia, Pisidia, Pamphylia) kentlerinin mezar türleri ile benzerlik ve farklılıkların saptanmasına yönelik çalışmalar yürütülmüştür. Ayrıca son yıllarda arkeolojik materyallerin üç boyutlu sayısal kopyalarının oluşturulmasında kullanılmaya başlanan fotogrametri metodu -sfm- kuzeybatı nekropoliste tespit edilen mezar türlerinden şeçilen örneklere uygulanarak alanın mezar tipolojisi dijital koruma/konservasyon altına alınmıştır.