Özet:
Kuruluş yasası itibariyle Avrupa Birliği Bakanlığı için taşraya yönelik uygulamaları yürütecek yerel düzeyde bir yapılanma öngörülmemiştir. Ancak, AB'ye üyelik sürecinin getirdiği yükümlülükler ve sürecin kazanımları, sadece merkezî düzeydeki kuruluşları değil, özellikle uygulama aşamasında yereli de yakından ilgilendirmektedir. Türkiye'nin adaylık statüsü elde etmesiyle birlikte başlayan ve yerel düzeyde faaliyet gösteren aktörlerin AB program ve politikalarının yaygınlaşmasına hizmet eden projeler uygulanmasına imkân sağlayan hibe programları, AB sürecine özellikle son 10 yılda yerelin de aktif katılımını sağlamıştır. Çalışma, hali hazırda birçok eksik ve süregiden belirsizliğe rağmen, sözkonusu sürede valilikler bünyesinde kurulan AB birimlerinin yürüttüğü proje, eğitim ve organizasyon faaliyetlerinin, ayrıca Avrupa Birliği Bakanlığı'nın bu birimler aracılığıyla 2010 yılından itibaren yerelde uyguladığı programların, idari ve insan kaynakları bakımından yerelin güçlenmesine önemli katkı sağladığını ve AB işleri ile ilgili yerel düzeyde örgütlenme açısından önemli bir zemin oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Çalışmada merkezî örgütlenmeye de yer verilerek, Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) ortaklık ilişkisine dair yerel düzeyde örgütlenme konusu ilk kez ele alınmakta, merkezî düzeyde sürdürülen çalışmaların yerel düzeyde sahiplenilmesini sağlamak üzere AB işleri ile ilgili, yasal dayanağı ve kurumsal yapısı güçlü biçimde, mevcudun ötesinde etkili yerel örgütlenmeye gidilmesi gereksinimi ortaya konulmaktadır. Zira uyum süreci, yasal düzenlemelerden ibaret bir dışişleri meselesi olmayıp, uygulamada beklenen toplumsal "davranış değişimini" de içermektedir. Yerel kurumların yararlanabildiği AB hibeleriyle yürütülen projeler de, salt mali yardım olmayıp üyelik için öngörülen öncelikli reformların desteklenmesini amaçlamaktadır ve bu projeler esas itibariyle yarattıkları değişim ve günlük hayata etkileri ile temelde uyum ve reform sürecinin bir parçası durumundadırlar. Çalışmanın sonunda mevcut valilik AB birimlerinin sağlam yasal bir altyapıyla kurumsallaşması, ya da alternatif olarak AB Bakanlığı'nın illerde ya da bölgelerde temsilcilikleri kurularak yerelin sürece aktif katılımının sağlanması önerilmekte ve bunun gerekçeleri anlatılmaktadır. AB Bakanlığ'ının yurtiçine yönelik misyonunu gerçekleştirmesini sağlayacak, yasal dayanağı ve kurumsal yapısı güçlü yerel örgütlenme, AB'ye uyum anlamında yerelde yaratılan etki ve değişimin sürdürülebilirliğini sağlayacak, aynı zamanda adaylık sürecinin amacına ulaşmasını hızlandıracaktır.
