Pediatrik onkoloji hastalarında semptomlara yönelik kullanılan tamamlayıcı sağlık yaklaşımları

Abstract

Bu çalışma, pediatrik onkoloji hastalarında semptomlara yönelik kullanılan tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarını, olumlu-olumsuz etkilerini ve kullanımını etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın verileri, araştırmacılar tarafından literatür bilgileri dikkate alınarak oluşturulan üç form ile elde edilmiştir. Bu formlar; çocuk ve aileyi tanıtan bilgilerden oluşan anket formu, ebeveynlerin çocuklarında sık görülen semptomlara yönelik kullandıkları tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarını, kullanım miktarı/sıklığını, yan etkisi olup olmadığını ve bu yaklaşımları sağlık personeli ile paylaşma durumlarını içeren ebeveyn veri formu ve 7 yaş üzerindeki çocukların semptomlara yönelik kendi uyguladıkları yaklaşımları belirlemeye yönelik hazırlanan veri formudur. Araştırmanın verileri Mart- Kasım 2014 tarihleri arasında Akdeniz Üniversitesi ve Ege Üniversitesi Hastanesi Çocuk Onkoloji Kliniği ve Polikliniği'nde, 156 çocuğun ebeveynleri ile yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Veriler sayı/yüzde dağılımları ve ki-kare testi ile değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan ebeveynlerin %99.4'ü tamamlayıcı sağlık yaklaşımları yöntemlerinden en az birini çocukları için kullanmaktadır. Ebeveynlerin çocukları için tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarından; zihin-beden uygulamaları (%96.8), beslenme destekleri (%73.1) ve doğal/bitkisel ürünleri (%44.2) kullandıkları saptanmıştır. Bu çalışmada ebeveynler tarafından sık kullanılan tamamlayıcı sağlık yaklaşımları arasında; dua etme (%96.8), adak/kurban kesme (%50.6), keçiboynuzu pekmezi (%27.6), üzüm pekmezi (%22.4) ve masaj (%22.4) yer almıştır. 42 ebeveyn nötropeni ve 1 ebeveyn de çocuklarında gelişen ağız yarası semptomunu gidermek için keçiboynuzu pekmezini kullandığını, toplam 35 ebeveyn; ağrı (n=34) ve sinirlilik (n=1) semptomunu gidermek için çocuğuna masaj uyguladığını, 32 ebeveyn nötropeni, birer ebeveyn de ağız yarası, iştahsızlık ve halsizlik semptomunu gidermek için üzüm pekmezi kullandığını ifade etmiştir. Ebeveynler çocuğun bağışıklık sistemini güçlendirme (%61.3), tedavisi için elinden gelen her şeyi yapma (%38.1) ve ilaçların/radyoterapinin yan etkilerini önleme (%25.8) gibi nedenlerle tamamlayıcı sağlık yaklaşımları kullandıklarını belirtmişlerdir. Ebeveynlerin tamamı tamamlayıcı sağlık yaklaşım yöntemlerini kullanımına bağlı herhangi bir yan etki yaşamamıştır. Aile yapısı, ekonomik durumu, ailede aynı hastalığa sahip olma durumu, annenin yaş grubu ve annenin eğitim durumu ile tamamlayıcı sağlık yaklaşımları kullanımı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p>0.05). Pediatrik onkoloji hastalarında tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının kullanımının hızla arttığı görülmektedir. Hemşire, çocuk ve ailesi ile en yakın ve en sık iletişim kuran sağlık ekibi üyesidir. Kanser tanısı alan çocuk ve ailesine bakım veren hemşireler, kanıtı olmayan ya da zarar verme potansiyeli olan tamamlayıcı sağlık yaklaşımları konusunda ebeveynleri bilgilendirip, tıbbi tedaviyi destekleyen yaklaşımlara teşvik etmelidirler.