Antalya koşullarında sera örtü malzemesi olarak kullanılan polietilen örtülerin bazı fiziksel ve mekanik özelliklerinin zamana bağlı değişimi ile ışınım geçirgenliğinin bitki gelişimi üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışmada, CO-EX teknolojisi ile üretilen çok katlı CO-EX UV+IR+EVA ve UV+IR+EVA+AF katkılı iki farklı sera örtü malzemesinin 24 aylık kullanım süresi boyunca bazı fiziksel ve mekanik özelliklerinin zamana bağlı değişimi ile bu örtü malzemelerinin ışınım geçirgenliğinin bitki gelişimi üzerine etkisi incelemiştir. Çalışma Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Arazisinde, 20 m2 (4x5 m) taban alanlı 4 adet model plastik örtülü araştırma serasında 2011-2013 yılları arasında yürütülmüştür. Araştırmada, sera örtü malzemelerinin fiziksel özellikleri olarak toplam ışınım geçirgenliği ve fotosentetik etkin ışınım (PAR) geçirgenliği belirlenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen iki farklı sera örtü malzemesi 2 tekerrürlü olarak 4 adet araştırma serasında 2011 yılı Kasım ayı ile 2013 yılı Kasım ayları arasında denemeye alınmıştır. Sera örtü malzemelerinin toplam ışınım ve PAR geçirgenliklerinin belirlenmesinde aylara bağlı olarak açık gökyüzü koşulları ve saat 06:00-18:00 zaman aralığı dikkate alınmıştır. Sera örtü malzemelerinin toplam ışınım ve PAR geçirgenlikleri sera içinde yatay düzleme ulaşan ışınım enerjisinin (W. m-2) sera dışında yatay düzeleme ulaşan ışınım enerjisine (W. m-2) oranlaması ile saptanmıştır. Araştırmada, sera örtü malzemelerinin mekanik özellikleri olarak darbe dayanımı, çekme dayanımı ve kopma uzaması gibi bazı mukavemet dayanım değerleri İMECE Plastik A. Ş.'nin test laboratuarında TSE standartlarına uygun olarak yapılan testlerle belirlenmiştir. Çalışmada, farklı sera örtü malzemelerinin toplam ışınım geçirgenliklerinin bitki gelişimi üzerine etkisini belirlemek amacıyla 2011-2012 ve 2012-2013 yılı güz ve bahar dönemi olmak üzere 2 yıl serada domates yetiştiriciliği yapılmıştır ve her bir üretim döneminde bitkilerin seraya dikiminden hasada kadar olan yetiştirme periyodu boyunca almış oldukları günlük ortalama toplam ışınım (W. m-2) düzeyleri belirlenmiştir. Ayrıca her bir araştırma serasında 6 bitki seçilerek 15 gün aralıklarla izlenmiş ve gözlem bitkilerindeki vejetatif gelişim parametreleri (bitki boy, kök boğaz kalınlığı, yaprak sayısı), verim ve meyve kalite parametreleri (ortalama meyve ağırlığı, meyve çapı, meyve suyunda EC ve pH, suda çözünebilir kuru madde (SÇKM) belirlenmiştir. Çalışmada, farklı sera örtü malzemeleri altında gerçekleşen sera içi çevre koşuları incelenmiştir. Sera iç-dış ortam sıcaklık ve bağıl nem ölçümleri toplam ışınım ve PAR ölçümlerinin gerçekleştirildiği açık gökyüzü koşulları için gün boyunca 24 saatlik zaman aralığına göre saptanmıştır. Araştırmada, CO-EX UV+IR+EVA katkılı PE ve CO-EX UV+IR+EVA+AF katkılı PE sera örtü malzemelerinin başlangıç (Kasım 2011 (1. Ay)) toplam ışınım geçirgenlik değerlerinin sırasıyla % 92.7 ve % 83.6 olduğu saptanmıştır. Kullanım ömrünün bitimi (24. Ay) ile anılan örtü malzemelerinin geçirgenlik kaybının sırasıyla % 7.3 ve % 13.2 oranında azaldığı belirlenmiştir. Çalışmada, CO-EX UV+IR+EVA katkılı PE ve CO-EX UV+IR+EVA+AF katkılı PE sera örtü malzemelerinin başlangıç (Kasım 2011 (1. Ay)) PAR geçirgenlik değerlerinin sırasıyla % 80.1 ve % 83.0 olduğu saptanmıştır. Kullanım ömrünün bitimi (24. Ay) ile anılan örtü malzemelerinin geçirgenlik kaybının sırasıyla % 11.2 ve % 14.0 oranında azaldığı belirlenmiştir. Araştırmada, CO-EX UV+IR+EVA katkılı PE ve CO-EX UV+IR+EVA+AF katkılı PE sera örtü malzemelerinin başlangıç darbe dayanımları sırasıyla 1161.4 g ve 1164.1 g iken, anılan değerlerin 24 aylık bir periyodun sonunda 632.5 g ve 713.0 g olduğu saptanmıştır. Kullanım ömrü sonunda başlangıç darbe dayanım mukavemetlerinin sırasıyla % 45.5 ve % 38.8 oranında azaldığı belirlenmiştir. Araştırmada, CO-EX UV+IR+EVA katkılı PE ve CO-EX UV+IR+EVA+AF katkılı PE sera örtü malzemelerinin başlangıç çekme dayanımları makine işleniş yönünde (MD) sırasıyla 21.2 N mm-2 ve 18.9 N mm-2 olduğu saptanmıştır. Anılan değerlerin 24 aylık bir periyodun sonunda 20.5 N mm-2 ve 17.3 N mm-2 iken, 24 aylık bir periyodun sonunda % 3.3 ve % 8.5 oranında azaldığı saptanmıştır. CO-EX UV+IR+EVA katkılı PE ve CO-EX UV+IR+EVA+AF katkılı PE sera örtü malzemelerinin başlangıç çekme dayanımlarının makine işleniş yönünün tersi yönünde (TD) sırasıyla 17.6 N mm-2 ve 20.7 N mm-2 olarak ölçülmüştür. Belirtilen değerlerin 24 aylık bir periyodun sonunda 16.9 N mm-2 ve 16.7 N mm-2 olduğu belirlenmiştir. Değerlerin 24 aylık bir periyodun sonunda sırasıyla % 4.0 ve % 19.3 oranında azaldığı saptanmıştır. Çalışmada, CO-EX UV+IR+EVA ve UV+IR+EVA+AF katkılı PE sera örtü malzemeleri ile kaplı araştırma seralarından elde edilen sera iç ve dış ortam sıcaklık ve bağıl nem değerlerinin deneme süresince genellikle bitkisel üretim için uygun sınırlar arasında değiştiği belirlenmiştir. Araştırmada, CO-EX UV+IR+EVA ve UV+IR+EVA+AF katkılı PE sera örtü malzemelerinin toplam ışınım geçirgenliğinin bitki gelişimi üzerine etkisi incelendiğinde bitkilerin yetiştirme periyodu boyunca almış oldukları günlük ortalama toplam ışınımın enerjilerinin vejetatif gelişim parametreleri, verim ve meyve kalite parametreleri üzerine etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır.