Antalya’da hanehalkı su talebinin analizi

Abstract

Türkiye artan nüfusla birlikte temiz ve kaliteli su talebini karşılamakta zorlanmaktadır. Şehirlerin içme ve kullanma sularının temin edildiği su havzaları kirlenmekte ve daralmaktadır. Günümüzde suyun ekonomik kullanımı ve su talebi yönetimi, başta metropol kentler olmak üzere, çok önemli bir konu haline gelmiştir. Bu bağlamda metropol kent haline gelen Antalya merkezde su talep yönetiminin önemi giderek artmaktadır. Bu çalışmada Antalya'da hanehalkı su talebi üzerinde fiyat, gelir ve sosyo-ekonomik değişkenlerin etkisini belirlemek amaçlanmış ve iki farklı talep modeli tahmin edilmiştir. Bunlardan birincisi zaman serisi ile yapılan sadece fiyatın açıklayıcı değişken olduğu talep modelidir. Diğeri ise yatay kesit verileri ile yapılan hanehalkı su talep modelidir. Hanehalkı talep modelinde gelir-talep esnekliği ve sosyo-ekonomik değişkenlerin su kullanımı üzerindeki etkisini ölçmek için ?Antalya Kent Merkezi Sosyo-Ekonomik Demografik Yapı, İstihdam ve Yaşam Memnuniyeti Araştırması? başlığı altında 2009 Mayıs-Haziran aylarında beş merkez ilçede (şehir merkezi, Muratpaşa, Kepez, Konyaaltı, Aksu ve Döşemealtı) 496 hanehalkı ile yapılmış olan anket çalışması verileri kullanılmıştır. Analizde, hanede yaşayan bireylere ilişkin sosyo-ekonomik ve demografik değişkenler {hanede yaşayan birey sayısı, hanehalkı aylık geliri, hanehalkı sonbahar, yaz ve kış dönemi su faturasının aritmetik ortalaması, ikamet edilen konutun genişliği, hanehalkı reisinin medeni durumu} ve hanenin sahip olduğu kolaylık malları (bulaşık makinesi sahipliği) verileri kullanılmıştır. Zaman serisi talep modelinde Antalya Büyükşehir Belediyesi ASAT Müdürlüğü'nden alınan son on yıla ait yıllık abone sayısı, aylık su kullanım miktarı (m³) ve tarife (fiyat) verileri ile su talep modeli tahmin edilmiştir. Model sonuçlarına göre hanehalkı su talebinin fiyat-talep esnekliği -0.0017 ve gelir-talep esnekliği 0,0635'dir. Su ikamesi olmayan zorunlu bir maldır ve Türkiye genelinde olduğu gibi Antalya'da hanehalkı geliri içinde su faturasının payı düşüktür. Bu nedenle fiyat-talep esnekliğinin düşük çıkması beklenen bir durumdur. Suyun gelir-talep ve fiyat-talep esnekliğinin düşük olması hanehalkı su talebini yönetmede hanehalkını bilinçlendirmenin ekonomik faktörlerden daha önemli olduğunu göstermektedir.