Ekoturizmin sosyo kültürel, ekonomik, yönetsel ve çevresel etkiler bakımından irdelenmesi : Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı örneği

Abstract

Günümüzde sürdürülebilir turizm, yumuşak turizm, doğa turizmi, ekoturizm gibi sayılanın çoğaltabileceğimiz yeni turizm türleri ortaya çıkmıştır. Bunun nedenlerinden biri, turizmin temel hammaddesini, diğer sektörlerden daha fazla bağımlı olduğu doğal, sosyo kültürel değerler ve sürekli yüksek bir çevre kalitesinin oluşturuyor olmasıdır. Diğer bir neden de 'hızlı gelişen, kısa dönemli, plansız, denetimsiz, özel çıkarları gözeten, turisti yönlendirici, girişimcileri ve çalışanları yöreden olmayan turizm' olarak açıklanan kitle turizminin doğal alanlar üzerinde meydana getirdiği olumsuz etkilerin anlaşılmaya başlanmasıdır. Ekoturizmin ideal tanımına katılmamak neredeyse olanaksızdır. Çünkü kitle turizminin ekonomik ve sosyal yararlan olmasına karşılık, beraberinde pek çok sorun yarattığı da bilinmektedir. Ancak ekoturizm biçiminin mevcut ve potansiyel turizm bölgelerindeki etkilerinin neler olabileceğini araştırmak ve dikkatle değerlendirmek gerekmektedir. Bu bağlamda araştırmanın konusu; "Ekoturizmin, çevresel, sosyo kültürel, ekonomik ve yönetsel etkiler bakımından irdelenmesi; Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı Örneği"dir. Araştırmanın amacı ise; salt pazar mantığından hareket eden kitle turizminden farklı olarak, ekoturizmin doğal, sosyo kültürel değerleri temel aldığı yönündeki literatürdeki yaygın kabulün uygulama düzeyine nasıl yansıyabileceğini saptamaya çalışmaktır. Araştırmada ekoturizmin çeşitli tanımlarından yola çıkılarak çevresel, sosyo kültürel, ekonomik, yönetsel nitelikli ilkeleri irdelenmekte, teoride kendisine atfedilen ideal özelliklerinin yerine getirilip getirilemeyeceği tartışılmaktadır. Araştırma alanı olarak Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı seçilmiştir. Buranın seçilme nedeni, yörede halen ekoturizm adı altında etkinliklerin yapılıyor olması, Türkiye Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi ( Gef II Projesi ) çerçevesinde ekoturizm uygulamasına yer verilmesi ve alanın ekoturizm potansiyeline sahip olmasıdır. 36614 hektarlık bir alana sahip olan Köprülü Kanyon Milli Parkı bünyesinde 11 köy yerleşimi bulunmaktadır. Araştırma evreni olarak, alan içerisinde ekolojik, ekonomik, sosyo kültürel olmak üzere üç kriterin her birini temsil edebileceği düşünülen üç köy belirlenmiştir. Köylerde ve rafting şirketlerinde anket tekniği uygulanmıştır. Doğrudan gözlem ve yüz yüze görüşme yöntemleri kullanılmış, Weberci bakış açısıyla "ideal tip ekoturizm" ile araştırma alanındaki mevcut uygulamaların karşılaştırması yapılmaya çalışılmıştır. Köylerin kendi içlerinde homojen yapılan, ulaşım, engebe ve alan genişliği gibi nedenlerle köy muhtarı, ihtiyar heyeti, köy öğretmeni ve köyün ileri gelenleri anketin uygulanmasında öncelikle tercih edilmiş daha sonra rastlantısal olarak halk kesimine ulaşılmıştır. Ayrıca Biyolojik Çeşitlilik veDoğal Kaynak Yönetimi Projesi'nin yürütücüleri ve rafting şirket yöneticileri ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Araştırma alanında saha inceleme bilgileri fotoğraflar, haritalar ve yazılı ifadeler şeklinde derlenmiştir. Araştırma sonucunda ekoturizm için alınması gereken önlemler vurgulanıp öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.