Özet:
Bu araştırmada, bombus ansı kullanımının serada domates üretimi üzerine ekonomik yönden etkisinin saptanması amacıyla bombus arısı kullanan ve kullanmayan işletmeler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmada, kullanılan veriler Antalya ili Merkezve Serik ilçelerinde 2000-2001 üretim döneminde cam serada tek ürün domates yetiştiriciliği yapan 94 işletmeden anket yöntemiyle elde edilmiştir. Üreticilerin domtes üretiminde bombus arısı kullanımını etkileyen faktörlerin belirlenmesinde lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre bombus arısı kullanmayan işletmelerde; aile işgücünün yeterli olması, domates satış fiyatlarının farklı olmaması ve koloni fiyatlarının yüksek olması bombus arısı kullanmamaya neden olan faktörler olarak beklenmiştir. Bombus ansı kullanan üreticiler ise, bombus arısı kullanımının homojen meyve oluşumu, işçilik maliyetinden tasarruf ve verim artışı sağlamasını bombus ansı kullanımında önemli faktörler olarak belirtmişlerdir. Üreticilerin bombus arısı konusunda bilgi sahibi olma durumu, deneyim ve yeniliklere açık olma düzeyi bombus arısı kullanma durumunu önemli ölçüde etkilemektedir. Araştırma bulgularına göre domates üretiminde bombus ansı kullanan işletmelerin dekara net kan, kullanmayanlara göre % 37.5 daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca, bombus ansı kullanmayan işletmelerde polinasyon için 84.3 saat/da daha fâzla işgücü gerekmektedir.
