Antalya koşullarında Bermuda (Cynodon dactylon L.) çiminde bitki su stres indeksinin (CWSI) değerlendirilmesi ve sulama programlaması amacıyla infrared termometre tekniğinden yararlanma olanakları

Abstract

Bu araştırmada, Antalya koşullarında Bermuda çimi (Cynodon dactylon L.) için bitki su stres indeksinin (CWSI) değerlendirilmesi ve sulama programlaması amacıyla infrared termometre tekniğinden yararlanma olanaklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Deneme, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Alanında tesadüf blokları deneme düzenine göre üç yinelenmeli olarak Bermuda çiminden oluşturulmuş açık tarla parsellerinde yürütülmüştür. Deneme konulan A sınıfı buharlaşma kabından olan buharlaşma değerleri esas alınarak sulanmıştır. İki gün ara ile meydana gelen buharlaşmanın Sı konusunda %100'ü, S2 konusunda %75 'i, S3 konusunda %50'si ve S4 konusunda %25'i kadar sulama suyunun verildiği dört farklı sulama düzeyi uygulanmıştır. Ayrıca, deneme alanı içerisinde araştırma süresince hiç sulanmayan bir susuz parsel de oluşturulmuştur. Deneme konulan tava yöntemiyle sulanmıştır. Kaynaktan deneme alanına PVC boru sistemiyle iletilen suyun tavalara dağıtımında yumuşak PE borulardan ve suyuntava içerisine alımında ise giriş kısmında bir sayaç ve üzerinde eşit kesit alanına sahip orifisler bulunan bir PVC borudan yararlanılmıştır. Deneme parsellerinde 0-30 ve 30-60 cm'lik toprak profilindeki nem değişimi günlük olarak bir nötronmetre aleti ile izlenmiş, ayrıca zaman zaman aynı derinliklerden gravimetrik örnekleme yapılarak nötronmetre okumaları denetlenmiştir. Bitki kök bölgesindeki nem tansiyonunun değişimi ise her parselin orta kısmında 10 cm derinliğe yerleştirilen tansiyometrelerle izlenmiştir. Bitki su stresi indeksinin hesaplanabilmesi için gerekli, bitki ve yöreye özgü olan baz çizgileri tarla koşullarında yapılan infrared termometre ölçümleriyle belirlenmiştir. Baz çizgilerinin oluşturulmasında deneyimsel yaklaşım olarak da bilinen Idso Yöntemi kullanılmıştır. Araştırma süresince infrared termometre ölçümleri her parselde her gün güneşin yeryüzüne dik geldiği İl00, 1200, 1300 ve 1400 saatlerinde doğu, batı, kuzey ve güneyden olmak üzere dört farklı yönden alınmıştır. Baz çizgilerinden üst sınır çizgisi olan "su stresli baz çizgisi" deneme alanı içerisinde mevsim boyunca hiç sulanmayan parselden elde edilen ölçümlerden hesaplanarak bulunmuştur. Alt sınır çizgisi olan "su stressiz baz çizgisi" ise mevsim boyunca en fazla su alan Sı konusundan deneme ortasındaki dönemde dört farklı günde 900-1600 saatleri arasında 30 dakika aralıklarla yapılan ölçümlerden elde edilmiştir. Çim kalitesinin farklı sulama konularına ve aylara göre değişimini değerlendirmek için Munsell Renk Skalasından yararlanılmıştır. Görsel olarak belirlenen renk ve çim yoğunluğu durumu 1 ile 9 arasında derecelendirilerek her gözlem anında farklı konular için renk derecelendirme numaralan belirlenmiştir. Araştırma süresince Sı, S2, S3 ve S4 konularına sırasıyla 1168.20, 877.18, 584.10 ve 292.08 mm toplam sulama suyu uygulanmış ve anılan konuların su tüketim değerleri sırasıyla 1 185.58, 900.39, 614.39 ve 353.22 mm olarak hesaplanmıştır.Araştırmada, Antalya koşullarında A sınıfı buharlaşma kabından olan buharlaşmanın %75'i oranında iki gün ara ile sulama yapılması durumunda Bermuda çimi için mevsim boyunca kabul edilebilir renk kalitesinin sürdürülebileceği, infrared termometre tekniği yardımı ile sulama programlaması yapılması durumunda ise mevsim boyunca CWSI değerinin 0.102 civarında sürdürülmesi gerektiği ve anılan tekniğin yörede çim sulama programlaması amacıyla kullanılabileceği sonuçlarına ulaşılmıştır. Ayrıca, anılan yörede tansiyometrelerle sulama programlaması yapılması durumunda ise toprak nem tansiyonun 10-13 cb civarında tutulmasını sağlayacak şekilde sulamaların yapılması önerilebilir.