Lex Pompeia ve Bithynia - Pontos eyaletinin yönetimi

Abstract

Ill.yy.'ın ikinci yarısından itibaren civarındaki ada ve bölgelerden fetih politikasına başlayan Roma 2 yy. içinde batıdan-doğuya, kuzeyden güneye geniş bir alana yayılır. Roma'nın fetih politikasına başlaması yönetim sisteminde de değişiklikler getirir ve yeni düzenlemeler yapılmasını gerekli kılar. Buna karşın Roma'nın eyalet yaptığı bölgelerde yönetim sistemini tam olarak oluşturamaması nedeniyle bu gelişmeler biraz zaman almıştır. Bu nedenle Roma başlangıçta, genel olarak, bölgelerde bulunan sistemi koruyarak devam ettirmiş ve ele geçirdiği bölgeleri komutanlarla düzensiz bir şekilde yönetme yoluna gitmiştir. İÖ.II.yy.'ın ikinci yarısından itibaren ele geçirilen bölgelerin sayısı artmaya başlar. Bundan dolayı, ele geçirilen bölgelerde önceki bazı düzenlemeler korunmakla birlikte, senatus tarafından gönderilen ve decern legati olarak adlandırılan 10 kişilik bir komisyon ile bölge komutanı daha detaylı düzenlemeler yapmaya başlamıştır. Buna karşın bu düzenlemeler, Pompeius Magnus gibi fetihleriyle ün yapmış komutanlar tarafından da oluşturulmaktadır. Böylece, Roma tarafından eyalet yapılan bölgelerde devam ettirilecek politika ile uygulanacak kurallar saptanmaktadır. Roma eyaletlerde yapılan bu düzenlemelerle, komşu krallıklar ya da devletlerle ilişkileri, yerel yönetimin görev ve yetkilerini, eyaletlerde Roma yönetimi tarafından yapılması gerekenleri, yani lex provinciae olarak adlandırılan temel kuralları belirlemiştir. Bununla birlikte, başlangıçta bölgenin hemen ele geçirilmesiyle yapılan bu düzenlemeler eyaletlerde düzenin sağlanması için yeterli olmamış ve valiler kendilerine verilen imperium yetkisiyle bu eksiklikleri gidermişlerdir. Buna karşın Roma'nın eyaletlerde görevlendirdiği birimler üzerinde etkili bir kontrol oluşturamaması ve onların faaliyetlerini denetleyememesi ya da denetlememesi nedeniyle bu görevliler, eyaletlerde bu yetkileri çoğu zaman kötü bir şekilde kullanmışlardır ve suistimal etmişlerdir. Bu durum ise Roma'ya tepkiler doğurmuş ve Roma aleyhine eyaletlerde bazı gelişmelerin yaşanmasına neden olmuştur. Bu da yeni düzenlemelerin yapılmasını gerekli kılmıştır. Yani, Roma bölgede ne zaman kendisine karşı gelişmeler yaşarsa bunu önleme yoluna gitmiş ve bunların bir daha yaşanmaması için ihtiyaçları karşılayacak yeni düzenlemeler yapmıştır. Bu çalışmanın amacını da; antik dönemde Roma tarafından eyalet yapılan bölgelerin nasıl ve kimler tarafından yönetildiği ve bunlar için kimlere ne gibi yetkiler verildiği, görevlilerin eyaletlerde yapmış oldukları düzenlemelerin ve bunlara karşı dönem içinde alman önlemlerin antik kaynakların verdiği bilgiler, Plinius Minor'un Bithynia et Pontus Eyaleti valiliği boyunca Imperator Traianus ile mektuplaşmaları esnasında değinmiş olduğu Lex Pompeiaörneği ve modern yazarlar tarafından yapılan değerlendirmelerle tasvir edilmesi oluşturmaktadır.