Sülfit ve stresin görsel uyarılma potensiyelleri üzerine etkilerinin araştırılması

Abstract

Stresin, fizyolojik ve davranışsal bir takım etkilerine paralel olarak lipid peroksidasyonu arttırdığı, görsel uyarılma potansiyellerinde önemli derecede değişiklikler oluşturduğu daha önceki çalışmalarla ortaya konmuştur. VEP bileşenlerinin latens ve genliklerinin istatistiksel değerlendirilmesi, stresin görsel sistemi bariz biçimde etkilediğini ve bunda lipid peroksidasyonun önemli rolünün olabileceğini işaret etmiştir. Diğer yandan, sülfitin serbest radikal oluşumunu artırarak lipid peroksidasyonuna neden olduğu gösterilmiştir. Dolayısıyla, sülfitin stresin görsel sistem üzerindeki etkilerini potansiye edebileceği ve insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği açıktır. Bu amaçla hazırlanan çalışmamızda 80 adet albino sıçan, her grupta 10 hayvan olacak şekilde 8 gruba ayrılmıştır: Kontrol grubu (K), L-karnitin verilen grup (L), hareketsizlik (restraint) stresine maruz bırakılan grup (H), L-karnitin verilen stres grubu (HL), sülfit verilen grup (S), L-karnitin verilen sülfit grubu (SL), sülfıt verilen stres grubu (HS) ve L-karnitin ve sülfit verilen stres grubu (HSL). 21 günlük deney süresince, günde 1 saat hareketsizlik stresi uygulanmış, L-karnitin 50 mg/kg/gün ve sülfit 520 mg/kg/gün olarak gavajla verilmiştir. Aym sürede kontrol gruplarına distile su gavajı yapılmıştır. Deney süresinin sonunda sıçanların görsel uyarılma potansiyelleri (VEP) kaydedilmiş, biyokimyasal analizler için retina ve beyin dokuları çıkarılmıştır. Beyin ve retina TBARS düzeylerinin S ve H gruplarında kontrole göre arttığı gözlenmiştir. L-karnitinin, kontrolleri ile karşılaştırıldığında, HL grubunda beyin TBARS miktarım azaltırken, SL grubunda beyin ve retina TBARS miktarlarını arttırdığı dikkati çekmiştir. L-karnitin, HSL grubunda beyin ve retina TBARS değerlerini K, H ve S gruplarına göre önemli ölçüde arttırırken, sadece beyin TBARS 'mı HS grubuna göre anlamlı olarak azaltmıştır. Beyin SOD aktivitesinin kontrole göre, H grubunda azaldığı, S grubunda arttığı görülmüştür. HS grubunda beyin SOD aktivitesinin H grubuna göre, retina SOD aktivitesinin K, H, S gruplarına göre arttığı bulunmuştur. Kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L-karnitinin, L ve HL gruplarında beyin SOD aktivitelerini önemli ölçüde azalttığı, SL grubunda retina SOD aktivitesini bariz şekilde arttırdığı saptanmıştır. S grubunda retina CAT aktivitesinin, H grubunda ise beyin ve retina CAT aktivitelerinin kontrole göre önemli ölçüde azaldığı tespit edilmiştir. Kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L- karnitinin, SL grubunda beyin CAT aktivitesini azalttığı görülmüştür. Beyin GSH-Px aktivitesinin, H ve S gruplarında K grubuna göre azaldığı izlenmiştir. L-karnitinin, beyin GSH-Px aktivitelerini HL grubunda H grubuna göre, HSL grubunda H, HL, S ve SL gruplarına göre arttırdığı dikkati çekmiştir. H ve S grupları kontrolle karşılaştırıldığında, bütün VEP latenslerinin önemli düzeyde uzadığı görülmüştür. Ayrıca HS grubunda Pl, Nl ve P3 latenslerinin H ve S gruplarıyla, P2 ve N2 latenslerinin sadece S grubuyla anlamlı fark gösterdiği bulunmuştur. Kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L grubunda latenslerin uzadığı, HL ve HSL gruplarında ise kısaldığı gözlenmiştir. Yapılan bağıntı analizleri sonucunda, VEP'lerin Pl, P3 latensleri ile beyin ve retina TBARS değerleri, N2 latensi ile beyin TBARS seviyesi arasında pozitif bağıntının olduğu görülmüştür.