Ebu'l-Hasan el-Eş'arî (ö.324/935)'nin Makalatü'l - İslamiyyin adlı eserinde şii fırkalar ve kavramlar

Abstract

İslâm tarihinde teşekkül eden pek çok itikadî-siyasî mezhep ile söz konusu mezheplerin teşekkül süreçleri ve kavramları hakkında eser telif eden müellifler arasında Ebû'l-Hasan el-Eş'arî'nin (ö. 324/935) çok önemli bir yeri vardır. Çalışmamızda İslam düşünce tarihinde iz bırakan mezheplerden biri olan Şiîlikte önem verilen itikadî ve siyasî kavramlar ile onların analizleri Eş'arî'nin Makâlâtu'l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu'l-Musallîn adlı eseri merkeze alınarak incenlenmiştir. Kavramların insan zihniyetine doğru bir şekilde yerleştirildiği ve kullanıldığı durumlar büyük bir öneme sahiptir. İlk oluşum süreçlerinde ve sonraki dönemlerde de kavramların doğru bir şekilde kullanılabilmesi ve doğru anlaşılması, onların tarihsel süreç ve bağlarının bilinmesine bağlıdır. Nitekim başta siyasî olan bir kavramın tarihsel süreç içerisinde itikadî bir nitelik kazanabilmektedir. Bu bakımdan çalışmada söz konusu kavramların tarihsel süreçteki seyrinin açıklığa kavuşturulması amaçlanmıştır. Burada "Eş'arî adı geçen eserinde Şiî kavramları nasıl kullanmıştır?" sorusuna cevap aramak ve söz konusu kavramların ihtiva ettiği lügat anlamları ile terim manalarını yer, zaman ve tarihsel süreçler dikkate alınarak incelenmeye çalışılmıştır.